1) iersch Moten, lat. Momonia, een der vier groote provinciën, waarin Ierland ingedeeld is, en wel de zuidelijkstc der vier, grenst ten N. aan Connaught, ten O. nart Leinstcr, ten Z. en ten VV. aan den Atlanlisclien Oceaan, is ingedecld in zes graafschappen (Clare, Cork, Kerry, Limerick, Tippcrary, Waterford), heslaat oenc grondsoppcrvlakte van circa 434 vierk. mijlen, en heeft cene bevolking, die door landverhuizing als anderszins gestadig afneemt (1,857,756 in 1851, slechts 1,503,200 in 1800).
2) stad in het fransche dept. van den Boven-Hijn, vijfdhalf uur gaans bezuidw. Colmar, aan de Fccht; circa 4000 inw.; deze stad heeft haar ontstaan te danken aan een in 660 gesticht klooster, aanvankelijk gewijd aan den heiligen Gregorius den Groote, tater vereentgd met de congregatie der Benedictijnen van St.-Vannes; vervolgens werd M. eene vrije duitschc rijksstad, en bleef dit, totdat Bodewijk XIV zich meester van M. maakte, en het ontmantelde.
3) vlek in’tzwits. kanton Luccrn, aan de Wynen ; 1150 inw.; de eerste boekdrukkerij, die in Zwitserland werd opgericht, werd hierin 1470gevestigd door Elias llelin.
4) vlek in 't zwits. kanton Bern, in 't Munstcrdal; zie MOUTIER.
5) M, am Slem. dorp met 550 inw. in ‘t pruis. veg.-district Coblentz, kreis Kreutznach, aan de Natie.
6) M., in middeleeuvvsch Latijn Monasterium, stad in Pruisen, hoofdplaats der prov. Westfaien, en van het (ruim 132 vierk. mijlen groote, en met 442,500 zielen bevolkte) regeerings-district M„ ligt aan het riviertje de Aa, heeft 27,500 inw., en onder meer andere merkwaardige gebouwen het historisch vermaard gewordene raadhuis, waar 14 October 1648 de Westfaalsche vrede, ook Vrede van Munster genaamd, gesloten werd. In de plaats der 1818 opgehevene roouisch-kath. universiteit bestaat thans te M. eene akademie met kath.-theol. en philosoph. faculteit. In de 9c eeuw bestond M. uit twee deeien, namel. Mimigernford (het oudste gedeelte) en Munster (of het Klooster). Hel was voorheen eene vesting, en had zelfs cene citadel, doch werd 1765 ontmanteld. In 1532 werd te M. de Hervorming ingevoerd, en 1535 en 1536 was het ’t tooneel van de woelingen der Wederdoopers, die hier hun middelpunt hadden, met Jan van Leiden aan het hoofd, die den weidschen titel voerde van honing van Munster. Nadat de stad aan hen ontweldigd was door de Bisschoppelijken, had er eene doortastende reactie plaatsten voordeeie der Roomsch-katholieken, die ook tegenwoordig nog verreweg het meerendeel der bevolking uitmaken. Vóór 1789 was M. de hoofdstad van het Bisdom M. (zie 4 regels lager); in 1806 kwam het in de macht der Franschen, werd 1809 begrepen in het groothertogdom Berg, 1810 hoofdplaats van het fransche dept. der Lippe, en kwam 1815 aan Pruisen.
7) het Bisdom M.} als een der staten van het Heilige Roomsche Hijk, waartoe het in de 12e eeuw verheven was, besloeg een grondgebied van 180 vierk. mijlen met 350,000 bewoners. Sedert 1719 bekleedde de aartsbisschop van Keulen tevens de waardigheid van Bisschop van M., hoewel M. ecu afzonderlijk vorstendom bleef, met zijn eigen gouvernement. In 1803 geseculariseerd, kwam daarvan een gedeelte (60 vierk. mijlen met 128,000 bewoners) aau Pruisen, welk gedeelte, tot prinsdom M. verheven, bij den vrede van Tilsit (1807) aan Frankrijk afgestaan moest worden, doch bij het Weener Congres (1815), op Kloppenburg en V'eehta na, aan Pruisen teruggegeven werd.
