de Moluksche eilanden, ook Specerij-eilanden genaamd, en bij de nederlandsche zeelieden bekend onder den naam van de Groote Oost en ook onder dien van de Sullans-eilanden, eene zich ver uitstrekkende eilandzee in nederl. 0. I., in den Indischen Oceaan, tusschen de eilanden Celebes en Nieuw-Guinea, bestaat uit drie eilandgroepen, nl. de Banda-groep (in het Z.), de Amboina-groep of Ambousche eilanden (in het midden), en de eigenlijke M.
De eilanden dezer laatste groep (ook genaamd de Ternataansche eilanden) beslaan eene gezamenlijke grondsoppervlakte van 1130 vierlt. mijlen, bevolkt met ruim 98,000 zielen. Al de M. te zamen vormen een gouvernement, dat onder het opperbestuur staat van eenen bijzonderen nederlandschen gouverneur, die op Amboina resideert, doch ondergeschikt is aan den gouverneur-generaal van nederl. Indië. Het gouvernement der M. is tegenwoordig ingedeeld in vier residentschappen, nl. Amboina, Banda, Tcrnate, Menado (of Manado), elk bestuurd door eenen aan den gouverneur ondergeschikten nederlandschen resident (die van Amboina voert slechts den titel van adsistent-resident). Die vier residentschappen zijn ingedeeld als volgt: 1) Amboina bevat de afdeelingen Amboina, Saparoea en Haroekoe, Hila en Larike, Boero en Wahaai op het eiland Ceram; 2) Banda bevat de Banda-eilanden, met name Banda-Neira, Groot-Banda, Ai, Rozengain en Rhun; wijders het oostgedeelte van Ceram, de Zuidwester- en de Zuidooster-eilanden, zoomede het eiland Nieuw-Guinea, uitgenomen dat gedeelte, hetwelk tot het gebied van den sultan van Ternate behoort, die (ofschoon vasal van Nederland) nog verscheidene eilanden onderzijn gezag heeft; 3) Ternate bestaat uit de eilanden Ternate, Gilolo, Batjan, zoomede de Soela-, Banggaai- en Tomboekoe-eilanden; wijders het landschap Banggaai op Celebes, en het tot het gebied van den sultan van Ternate behoorende gedeelte van Nieuw-Guinea; 4) Menado of Manado bevat de afdeelingen Menado, Kema, Tondano, Amoerang, Belang, de ads.-resid. Gorontalo en de Sangir- en Talaut-eilanden.De M. werden in 1511 ontdekt door den portugeeschen zeevaarder Antonio de Abreu, en van deze ontdekking trokken de Portugeezen een korten tijd in het grootste geheim al de voordeelen, die hun echter, zoodra de Spanjaarden van die ontdekking de lucht kregen, door Spanje betwist werden; doch bij het tractaat van Saragossa (1529) deed Karel V afstand van alle aanspraken op de M. aan Jan 111 van Portugal, die hem daarvoor 350,000 gouden dukaten betaalde als schadeloosstelling. Sedert dien tijd bleven de M. uitsluitend in de macht der Portugeezen, totdat in 1599 de Nederlanders er aankwamen; deze veroverden 1605 de postvesting op Tidor, legden daar 1607 het fort Oranje aan, en breidden hunne macht van lieverlede uit, totdat in 1663 de laatste Portugeezen genoodzaakt waren de M. te verlaten. Sedert dien tijd stonden de M. onafgebroken onder het nederlandsch gezag, uitgezonderd alleen van 1809 tot 1814, toen de M. aan de Engelschen behoorden.
