keizerin van Conslantinopel, geb. te Athene uit geringe ouders, blonk evenzeer uit door vernuft als door schoonheid, en heeft meer nog naam gemaakt door hare ondeugden en misdaden. Conslantijn Copronymus werd door hare beminnelijke hoedanigheden derwijze getroffen, dat hij haar 769 tot vrouw koos voor zijnen zoon, die later keizer Leo IV werd.
Op haren gemaal oefende zij eenen allesbeheerschenden invloed uit, en bracht hem 780 door middel van vergif om het leven, waarna zij het regentschap uitoefende voor haren negenjarigen zoon Constantiju V (of VII). Om stevig op den troon te zitten liet zij de twee broeders van haren gemaal Ier dood brengen. Zij behaalde aanvankelijk eenige voordeeien op de Sarraceenen, doch zag zich vervolgens genoodzaakt eenen weinig vereerenden vrede te sluiten met Haroen-al-Razjid. In 787 riep zij te Nicea eene algemeene kerkvergadering bijeen, bij welk concilie de vroeger verbodene beelden-vereering in de grieksch-katholieke Kerk hersteld werd. Zoodra haar zoon Constantijn meerderjarig was geworden (790) liet hij haar opsluiten in een sterk kasteel; het gelukte haar echter na verloop van 15 maanden vergunning te verkrijgen om weder aan het hof te verschijnen. Reeds spoedig herwon zij nu al haren invloed van vroeger; en om voorlaan zeker te zijn dat zij niet wederom in hare macht wierd verkort, had zij de barbaarschheid haren zoon (den keizer) van het gezicht te laten berooven, en toen hij in dezen beklagenswaardigen toestand 797 gestorven was, regeerde zij weder alleen. De gruwelijke manier, waarop zij haren zoon had behandeld, trachtte zij door praalvertoon en het verleenen van gunstbewijzen te doen vergeten. Zij vaardigde een gezantschap af naar Karel den Groote, aan wien zij hare hand liet aanbieden, ten einde zoodoende de beide machtige rijken te vereenigen; doch eer er van dit huwelijk ernstig sprake konde worden, werd zij (802) van den troon gestooten door den tot keizer verkorenen N’icephorus, die haar voornaamste minister geweest was. De nieuwe keizer zond haar in ballingschap naar het eiland Lesbos, waar zij 805 in een klooster stierf. De Grieksch-kath. Kerk heeft haar hare misdaden niet aangerekend, en haar tot den rang van heilige verheven ; kerkelijke gedenkdag 15 Aug.
