koningrijk en oostenrijksch kroonland, groot ruim 222 vierk. mijlen met inbegrip van vele eilanden, waarvan de voornaamste Arbe, Brazza, Bua, enz. Het heeft eene bevolking van omstreeks 406,000 zielen (waaronder 14,000 Italianen), en strekt zich uit langs de oostzijde van de Adriatische Zee, is over het geheel zeer bergachtig, wordt doorstroomd door verscheidene kustrivieren, waarvan de voornaamste zijn Kerka, Zermagna, Cetina en Narenta, en is ingedeeld in het stadsdistrict Zara, benevens de vier kreisen Zara, Spalatro, Ragusa en Cattaro.
De hoofdstad is Zara. De volkstaal is Illyrisch-servisch, de taal der ambtenaren en beschaafde klassen is Italiaansch.Oudtijds vormde D. een magtig rijk, dat in de 2e eeuw v. Chr. onderworpen werd door Gentius, koning van Illyric. Reeds in 229 v. Chr. was dat gedeelte van D. dat zich tegenover het eiland Pharos uitstrekte, aan de Romeinen onderworpen; Paulus Emilius veroverde 219 v. Chr. Delminium; de grenzen van Rome's heerschappij in D. werden uitgebreid eerst door Marcius Figulus (155 v. Chr.), vervolgens door Nasica Corculum (154 v. Chr.), en in 118 v. Chr. werd het nog niet veroverde gedeelte van D. aan Rome onderworpen zonder slag of stoot door een Metellus, die deswege den eernaam ontving van Dalmaticus. Herhaalde malen kwam D. in opstand, doch werd telkens bedwongen. Ook aan den opstand der Pannoniërs (5 na Chr.) onder Bato nam D. deel; met de onderdrukking echter van dezen opstand werd het geheel onderworpen en ingelijfd bij lllyricum. Het Christendom werd in D.gepredikt doorTitus.een mede-arbeidervan den apostel Paulus (II Tim. 4:10).Na den val van het Westersche rijk werd D. veroverd door de Herulen, vervolgens door de Oost-Gothen; het werd bij het rijk van Constantinopel ingelijfd,eindelijk, onder Justinianus. In 640 vestigden zich de Sorben in D. gelijktijdig met de vestiging der Croaten in Liburnia; beide volkeren waren lang schatpligtig aan de Awaren; ze erkenden vervolgens de snzereiniteit der frankische keizers: doch maritiem D. (d. i. Zara, Trau, Spalatro, Ragusa, met andere woorden ongeveer het tegenwoordige D.) werd bij het traktaat van 812 toegewozen aan het grieksche rijk. Langzamerhand maakten die volkeren zich onafhankelijk. De Croaten en Dalmaten, die langs de kust woonden, leefden een geruimen tijd van zeerooverij; vandaar de oorlogen met Venetië (997, enz.), welke republiek zich meester maakte van de dalmatische kuststreek. In 1052 werden die veroveringen aan Venetië ontweldigd door den Croaat Peter Crescimir, die zich opwierp als koning van D. en Croatië. Zijne opvolgers waren Demetrius, Swinimir en Stephanus; van dezen laatste ging D. als erfgoed over op de koningen van Hongarije. Venetië bezat nu niets anders meer van D. dan alleen Zara; intusschen maakte het zich, nadat de Arpaden waren uitgestorven (1301), wederom van maritiem D. meester, en behield dit bijna vijf eeuwen. Toen Venetië zelf als onafhankelijk rijk ophield te bestaan (1797) werd D. bij het traktaat van Campo-Formio loegewezen aan Oostenrijk; bij het traktaat van Presburg (1805) werd D. afgestaan aan Napoleon, die het in 1809 inlijfde bij de Illyrische provinciën. In 1814 werd D., met uitzondering van het turksche gedeelte, weder oostenrijksch.
De Dogen van Venetië namen den titel aan van Hertog van Dalmatiê; die titel is ook gedragen door de graven van Dachan en na hen, krachtens erfregt, door de graven van Andechs. Door Napoleon I werd maarschalk Soult verheven tot Hertog van D. (zie het art. SOULT).
