of Cyzicum, stad in Klein-Azië (in hellespontisch Phrygië; later in Mysië), op eene landengte, die het kleine schiereiland van C. met het vasteland verbindt, en in de Propontis. C. is beroemd door zijne tempels, zijn Prytaneum (dat het tweede was in rang na dat van Athene); door zijne gymnasiën, zijne schouwburgen, zijne renbanen, zijne haven, zijne arsenalen en zijne vestingwerken.
Alcibiades versloeg in de omstreken van deze stad de lacedémonische troepen 410 v. Chr. Mithridates belegerde C. met 300,000 man (74 v. Chr.); doch de stad werd ontzet door de behendige krijgsbewegingen van Lucullus, die hier de zegepraal bevocht, welke de overwinning van Cyzicus genoemd wordt (73 v. Chr.). In de 4e eeuw werd C. de hoofdpl. van de provincie Hellespont, in het bisdom van Azië.
