Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 21-10-2021

Arago (persoon)

betekenis & definitie

(Dominique Francois), beroemd natuuren sterrekundige, geb. 26 Febr. 4786 te Estagel bij Perpignan, gest.2 Oct. 1855 op het observatorium te Parijs. Na aan de polytechnische schoolzijnestndiën volbragt te hebben, werd hij 1805 secretaris bij het "Bureau des Longitudes”.MetBiot en met de Spanjaarden ChaixenRodrigues zette hij dedoorDelambreen Méchain begonnene meridiaan-meting van Barcelona tot aan het eiland Formentera voort, en werd bij den opstand der Spanjaarden tegen Napoleon op het eiland Majorca in hechtenis genomen.

Na vele wederwaardigheden te Parijs teruggekeerd (1809), werd hij dadelijk lid van de Académie (van welke hij secretaris is geweest tot aan zijnen dood) en professor aan de polytechnische school. A. heeft zich in hooge mate verdienstelijk gemaakt ten aanzien van de stemkunde en de natuurkunde. De voornaamste resultaten zijner nasporingen zijn medegedeeld in de "Mémoires" en in de "Comptes rendus” der parijsche Académie en in de"Annales de chimio et de physique”. Zijne meridiaan-metingen zijn opgenomen in het Vervolg op de vroeger door het Instituut uitgegevene "Base du systéme métrique” onder den titel van Recueil d'observations géodésiques. In het sedert 1828 uitgegevene "Annuaire du Bureau des longitudes” vindt men van hem populaire verhandelingen over wetenschappelijke onderwerpen. De republikeinsche gevoelens van A. noopten hem aan de Julij-omwenteling van 1830 een levendig aandeel te nemen. In 1831 werd hij voor het eerst in de Kamer gekozen eu sloot zich aan bij de uiterste linkerzijde. In 1848 werd hij lid van het voorloopig bewind, nam eerst de portefeuille van marine en kort daarop tevens die van oorlog aan. Toen het voorloopig bewind aftrad, werd hij door de vergadering tot lid der uitvoerende commissie benoemd. Na den Julij-opstand was hij als lid van het comité van oorlog werkzaam. In de kwestie over het presidentschap deed hij zich kennen als een tegenstander van Lodewijk Napoleon; en toen deze zich vervolgens tot keizer had doen verheffen, weigerde A. volstandig den eed van getrouwheid aan Napoleon III af te leggen. Het strekt den keizer geenszins tot oneer, dat hij den grooten geleerde van de verpligting tot het afleggen van dien eed onthief, zoodat A. tot aan zijnen dood zijne ambtsbetrekkingen bleef bekleeden.(Jacques Etienne Victor), broeder van den vorige, geb. 10 Maart 1790 te Estagel, gest. Januarij 1855 in Brazilië, werwaarts hij zich ten derden of vierden male had begeven. Van 1817 tot 1820 maakte hij onder Freycinet als teekenaar de reis rondom de wereld mede, hield zich vervolgens onledig met het schrijven van vaudevilles, gedichten en romans, en aanvaardde 1835 de directie over den schouwburg te Rouaan, werd echter blind, en moest dien ten gevolge reeds 1837 het directeurschap laten varen. Ofschoon van het gezigt beroofd, ondernam hij 1849 eene speculatie-reis naar Californiè, werd echter te Valparaiso door zijne togtgenooten verlaten, en moest 1850 terugkeeren. Zijne reisbeschrijvingen Promenade aulour du monde (2 dln. Parijs 1832), Souvenir d’un areugle. Voyage autour du monde (2 dln. Parijs 1838) en Voyage d'un aveugle en Californiè et dans les régions aurifères (Parijs 1851) hebben hem den bijnaam verschaft van "den blinden reiziger".

(Etienne),jongere broeder van de beide vorigen,geb. 1799 te Estagel,insgelijks dramatisch schrijver en journalist, werd 1848 door den invloed van zijnen beroemden broeder aangesteld als directeur der posterijen, werd ook lid der nationale vergadering, doch moest wegens zijne deelneming aan den Junij-opstand vlugten, en werd tot levenslange deportatie veroordeeld.

(Jean), op één na de oudste der gebroeders Arago, geb. 1789, gest. 1836 als generaal-en-chef der republikeinsche armee in Mexico, van welk land hij in het Spaansch de geschiedenis beschreven heeft.

(Emmanuel), oudste zoon van den beroemden natuur- en sterrekundige Dom. Francois, geb. 6 Aug. 1812 te Parijs, was advokaat aldaar bij het hof van appèl, werd 1848 door het voorloopig bewind tot commissaris voor het departement der Rhöne, en later tot gezant te Berlijn benoemd. In 1849 keerde hij naar Parijs terug, en kwam weder in de nationale vergadering. Onder den naam van Emmanuel schreef hij, gezamentlijk met anderen, verscheidene kleine blijspelen en vaudevilles.

(Alfred), broeder van den vorige, en leerling van Paul Delaroche, heeft naam gemaakt als schilder, en werd 1852 benoemd tot inspecteur-generaal bij de afd. schoone kunsten aan het ministerie van staat.

Aragon

1) Zie ARAGONIË.
2) rivier in Spanje, ontspringt in de Pyreneën, loopt eerst in westelijke, vervolgens in zuidelijke rigting, besproeit de steden Jaca en Sanguesa, en stort zich bij Alfaro in den Ebro, na in haren loop van 17 mijlen, door Aragonië en Navarre, de rivieren Tafella en Arga in zich opgenomen te hebben.

< >