begunstiger van geleerden en kunstenaars
'Zonder enige twijfel', schrijft een naslagwerk, 'dankt Maecenas zijn onsterflijkheid voor alles aan Horatius en Virgilius.'
Horatius en Vergilius behoren tot de bekendste gunstelingen van Maecenas. Deze Romeinse dichters droegen het grootste gedeelte van hun werk aan hem op en zorgden daarmee dat zijn naam al in de oudheid tot een begrip werd voor 'begunstiger van geleerden en kunstenaars' of kortweg 'kunstbeschermer'.
Gaius Cilnius Maecenas werd op 13 april tussen 74 en 70 v.Chr. in Arretium (thans Arezzo) geboren in een zeer rijke Etruskische familie. Hij streefde geen politieke of militaire carrière na en vervulde nooit een officiële functie aan het hof. Toch klom hij op tot de voornaamste adviseur van keizer Augustus (z.a.) en boekte hij als diens onderhandelaar belangrijke successen. Tijdens de afwezigheid van de keizer trad Maecenas zelfs regelmatig op als diens plaatsvervanger.
Maecenas stond bekend als 'een warm vriend van kunsten en wetenschappen'. Vanaf ongeveer 40 v.Chr. werd hij door Augustus - wiens naam voorheen ook werd gebruikt in de betekenis van 'kunstbeschermer' - belast met het toezicht op de culturele zaken in het Romeinse rijk. Maecenas verzamelde een gevarieerde groep jonge talenten om zich heen die hij materieel ondersteunde. Zo kreeg Horatius een landgoed van hem in de Sabijnse bergen en gaf hij Vergilius een flinke schadevergoeding toen deze zijn landgoed verloor.
Onder oudheidkundigen bestaat verschil van mening over de onafhankelijkheid van de begunstigde kunstenaars. Volgens sommigen dwong Maecenas de dichters hun poëzie in dienst te stellen van de politiek van Augustus. Anderen menen dat Maecenas hiermee onrecht wordt gedaan: uit zijn eigen werk blijkt zijn grote vrijheidszin en zo gemakkelijk lieten dichters als Horatius en Vergilius zich niet binden. Hoewel, juist deze twee schreven na donaties van Maecenas aantoonbaar meer over staatsaangelegenheden.
Maecenas was zeer geliefd. 'De geschiedenis verwijt hem niets dan eene al te sterke zucht voor vermaken en eene bijna kinderachtige weelde', schrijft een 19de-eeuws woordenboek. Dat is niet helemaal juist, want Seneca verweet hem bovendien verwijfdheid en ridiculiseerde zijn excentrieke kleding. Zelfs Augustus maakte grappen over 'zijn onromeins en ongepast fatterig toilet', waarin hij een voorkeur toonde voor waardevolle edelstenen. Ook zijn poëzie was het onderwerp van keizerlijke spot: Maecenas schreef in wollige, gezochte stijl over zaken als wijn, vriendschap en de dood.
Ondanks zijn beroemde wijngaard, de vele schandknapen en zijn prachtige paleis met verwarmd zwembad, was Maecenas niet echt gelukkig. Zijn beeldschone vrouw Terentia begon een verhouding met keizer Augustus, wat hun vriendschap aanzienlijk deed bekoelen. Maecenas' gezondheid holde achteruit en de laatste drie jaar van zijn leven leed hij aan koortsen en ongeneeslijke slapeloosheid. Nadat de kinderloze kunstbeschermer keizer Augustus tot zijn enige erfgenaam had benoemd, stierf hij in 8 voor Christus.
