Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 20-02-2019

markeringsbijeenkomst

betekenis & definitie

Eind februari 1999 liepen ruim 240 mensen op de West-Friese Flora in het Noord-Hollandse Bovenkarspel een legionellabesmetting op. Er vielen 28 doden. Op 28 juni, toen nog lang niet duidelijk was wat de besmettingshaard was geweest, werd in sportcomplex De Kloet in Grootebroek een bijeenkomst gehouden om de slachtoffers te herdenken.

Gewoonlijk spreekt men in dit verband van een herdenkingsbijeenkomst, maar het samenzijn in Grootebroek werd een markeringsbijeenkomst genoemd, een woord dat niet eerder in het Nederlands werd gesignaleerd. Burgemeester J. Haanstra van Stede Broec, die voorzitter is van de bloemententoonstelling, legde uit waarom men dit woord had bedacht:

Er wordt bewust niet gesproken over een herdenkingsbijeenkomst omdat dat zou inhouden dat de zaak is afgerond. Dat is nog niet het geval. Naar verwachting zal pas in het najaar precies duidelijk zijn waar de legionellabacterie precies vandaan kwam.

Niet iedereen was onder de indruk van het nieuwe woord. Zo schreef Frits Abrahams in NRC Handelsblad: ‘Er bestaat de laatste jaren een merkwaardige neiging om de dingen bij een andere naam te noemen. Vooral de onaangename dingen. De herdenkingsbijeenkomst voor de slachtoffers van de veteranenziekte heette geen herdenkingsbijeenkomst, maar markeringsbijeenkomst. Markeringsbijeenkomst? [...] Herdenken klinkt onherroepelijker dan markeren, en het is waar dat er nog steeds patiënten met de veteranenziekte in het ziekenhuis liggen, maar voor 28 mensen is er toch wel degelijk al iets tamelijk onherroepelijks gebeurd: ze zijn dood...’.

Pas in juni concludeerde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM) dat de bacterie hoogstwaarschijnlijk afkomstig was uit de verouderde waterleiding van een gebouw op de Flora. De bacterie had zich verspreid via twee bubbelbaden. Daarnaast zou een vernevelaar in een nabijgelegen hal met tentoongestelde landbouwwerktuigen hebben bijgedragen aan de verspreiding van de bacterie. Een Alkmaarse rechtbank stelde uiteindelijk de eigenaar van de bubbelbaden aansprakelijk.

Van de 28 doden — veertien mannen en veertien vrouwen tussen de 42 en 92 jaar — waren er volgens het RIVM 17 zeker aan de veteranenziekte overleden; van de overige overleden patiënten was dit aannemelijk.

De epidemie in Bovenkarspel werd daarmee de omvangrijkste legionella-epidemie ter wereld. Het grootste aantal slachtoffers tot dan toe was gevallen bij de epidemie die de ziekte zijn naam had gegeven en die zich in 1976 had voorgedaan in een hotel in Philadelphia in de Verenigde Staten. Daar vielen op een bijeenkomst van de veteranenorganisatie American Legion uiteindelijk 182 slachtoffers, van wie er 29 stierven. Sindsdien staat de ziekte bekend als veteranenziekte, en de bacterie die hem veroorzaakt als legionella pneumophila.