grof wollen weefsel voor onderkleding
In 1955 schreef A. Marja in het gedicht Jeuk
Het leven besluipt ons doordat
een man die wij later vader
zullen noemen, als wij hem kennen,
er last van heeft en het kwijt moet.
Was hij een predikant
met alle papieren in orde
die na het avondgebed
zo uit zijn jaegerbroek
een duldende schoot indook?
De vader van de uitvinder van de jaegerbroek was predikant en ook de op 23 juni 1832 in Bürg in Duitsland geboren Gustav Jäger was voorbestemd voor de kansel. Maar Jäger junior hield het seminarium al snel voor gezien en ging geneeskunde en natuurwetenschappen studeren in Tübingen.
Gustav bleek een vlotte leerling. Hij promoveerde op zijn 24ste en werd kort daarna docent in de zoölogie en anatomie aan de universiteit van Wenen. In 1866 werd hij directeur van de door hem opgerichte 'dierentuin met aquarium', maar toen deze na een paar jaar moest sluiten werd hij hoogleraar in Stuttgart. Op zijn 52ste ruilde hij zijn toga alsnog in voor een doktersjas en begon een huisartsenpraktijk.
Jäger had toen al een flink aantal boeken op zijn naam staan. Zijn belangrijkste werk had met de ziel te maken en niet met wollen ondergoed, hoewel er volgens hem wel een verband bestond.
In 1878 stelde Jäger in Die Entdeckung der Seele dat de menselijke ziel zit opgesloten in een stof in het eiwit. Iedere eiwitverbinding in het lichaam bevat deze 'hoogst vluchtige en oplosbare stof'. Als het eiwit wordt afgebroken stroomt de ziel uit het lichaam en werkt op dat moment rechtstreeks op de zenuwen. Een kleine hoeveelheid 'zielstof' geeft een aangenaam gevoel, maar een grotere portie zorgde volgens Jäger voor een onaangename sensatie.
Dit alles had grote gevolgen. Men moest goed eten om het eiwit van de juiste bouwstoffen te voorzien, en teneinde de uitstoot van schadelijke stoffen uit het lichaam te bevorderen diende men verantwoorde kleding te dragen.
Jäger werkte dit laatste nader uit in zijn in 1880 verschenen boek Die Normalkleidung als Gesundheitsschutz. De Duitse hygiënist wees hierin linnen en alle andere plantenvezels af. Om zich gezond te voelen moest een mens kleding dragen van dierlijke haren, het liefst van wol. Bleekmiddelen en kleurstoffen waren hierbij uit den boze, want op een gevoelige huid kon dat voor allergie zorgen.
Er werd smakelijk om Jägers theorieën gelachen, maar hij kreeg ook veel aanhangers. De Londense accountant Lewis Tomalin vertaalde Jägers boek over 'normaalkleding' in het Engels en opende in februari 1884 in Fore Street in Londen de eerste winkel voor jaeger-produkten. Op het bordje boven de deur stond: Dr. Jaeger's Sanitary Woolen System.
Ook in Nederland nam de belangstelling toe. Omstreeks 1900 schreef een naslagwerk: 'Jäger is de laatste tijd algemeen bekend geworden door het naar hem genoemde 'wolrégime'.' In 1924 vermeldde Van Dale de samenstellingen jägerbroek, jägerflanel, jägerhemd, jägerondergoed en jägerstof. De spelling jaeger kreeg pas later de overhand, onder invloed van het Engels.
Gustav Jäger stierf op 13 mei 1917 in Stuttgart. Het vaste recept voor zijn 'normaalkleding' - ongebleekte witte wol, gemengd met ongeveer twee procent ongeverfde bruine of zwarte wol - werd pas in 1950 losgelaten. Toen verschenen de eerste jaegertjes van halfwol en zelfs van katoen.
