( ±1975) tot afhankelijke neutraliteit dwingen
Finlandisering is een begrip uit de discussie over wapenbeheersing in de jaren zeventig en tachtig. Het werd vooral gebruikt door voorstanders van de plaatsing van Amerikaanse kruisraketten in Europa. Kwamen die er niet, dan zou Europa, zo vreesden zij, zoetjesaan worden gefinlandiseerd - lees: dan zou het in militair, economisch en politiek opzicht binnen de invloedssfeer komen van wat toen nog de Sovjecunie heette.
Finland werd beschouwd als een land dat zich bij zijn belangrijkste beslissingen had laten inpakken door de Sovjetunie. De Finnen hebben dit alcijd hardnekkig ontkend, maar in Rusland zijn inmiddels archieven geopend waaruit blijkt dat Urho Kekkonen (1900-1986), de vroegere Finse president, nog verder is gegaan dan men altijd heeft gedacht.
Kekkonen was president van 1956 tot 1981. Van zijn nauwe betrekkingen met de Sovjecunie maakte hij geen geheim. Hij ging regelmatig vissen met Aleksej Kosygin en in 1964 kreeg hij zelfs de Lenin-orde.
Maar in eigen land hield hij zich alcijd verre van de communisten. Zijn goede contacten met het Kremlin gebruikte hij als troef ten opzichte van de kiezers: dankzij hem konden conflicten met Rusland, zoals de bloedige Winteroorlog van 1939-1940, worden voorkomen.
Inmiddels is duidelijk dat Kekkonen niet zo onafhankelijk was als hij deed voorkomen. In 1956 gaf de Finse communistische partij in opdracht van de KGB op het beslissende moment haar steun aan Kekkonen. En toen die in 1961 de verkiezingen dreigde te verliezen, lokte Chroesjtsjov met opzet een crisis met Finland uit. Kekkonen reisde naar Rusland, bezwoer deze namaak-crisis en won de verkiezingen - waardoor de Sovjetunie nog langer op een trouwe vazal kon rekenen.
Met het ineenstorten van de Sovjetunie is finlandisering een historische term geworden. Je leest hem af en toe nog in de krant, maar waarschijnlijk zal hij binnen een paar jaar worden bijgezet in de kelders van het taalmuseum.
Twee vergelijkbare begrippen:
Balkaniseren, een rijk in kleine, elkaar vijandig gezinde stukken verdelen, waardoor er wanorde en terreur ontstaat. Dit gebeurde op de Balkan door het uiteenvallen van het Ottomaanse Rijk in de jaren voor en na de Eerste Wereldoorlog. Het woord werd in Duitsland voor het eerst gebruikt (balkanisieren) en later in het Engels opgenomen (Balkanize).
Jutlandiseren betekent zoveel als jezelf buiten de markt plaatsen, kennelijk in navolging van Jutland. Het is een recent begrip, dat opgang maakte nadat het was gebruikt door Neelie Smit-Kroes, de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat. In een bericht over de relatief betere TGV-spoorverbindingen van Frankrijk met België en Duitsland schreef NRC Handelsblad op 9.4.1991: 'De vrees voor "Judandisering" van Nederland is dan ook niet onterecht.' Vooralsnog heeft dit begrip de woordenboeken niet gehaald.
Kramers vermeldt in 1863 hollandizeeren voor 'hollandsche vormen aan zeden geven'. Het is niet waarschijnlijk dat het hier gaat om een voorloper van hollanditis.
FINLANDISEREN: Winkler Prins• 8 (1950) 590; Nederlof Lexicon politiek-militairstrategische termen (1979) 25, & ( 1992') 85; WP ency. W.O. Il 1 (1980) 210-211; Prisma van Europa (1992) 90-91; F. van Straten, 'Finlandisering met bijsmaak', in: NRCH 31.10.1992.
