Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 05-05-2018

Epsomzout

betekenis & definitie

(1778, uit het Engels) bitterzout, magnesiumsulfaat

Epsom ligt in het graafschap Surrey, aan de voet van de North Downs, ten noorden van Londen. Omstreeks 1618 werden hier minerale bronnen ontdekt, volgens Van Hoogstraten (1733) door een zekere Hendrik Wicker: 'Hy vondt een weinig helder water opborrelen in eene holte, die door een paardevoet gemaakt was.' In 1695 werd bij Epsom het epsomiet ontdekt: een glasachtig mineraal. In de 18de eeuw bloeide Epsom als kuuroord. Het werd bezocht door koningen en stond in hoog aanzien. Door verdamping werd uit het bittere mineraalwater van Epsom zout gewonnen, dat bij ons aanvankelijk bekendstond als Engels zout of bitterzout. Vanaf het begin van de 19de eeuw sprak men bovendien van epsomzout.

Epsomzout had verschillende toepassingen: in de geneeskunde werd het gebruikt als laxeermiddel ('afvoermiddel'), weverijen gebruikten het om katoenen weefsels zwaarder te maken en het werd gebruikt als kleurstof.

Aan het eind van de 18de eeuw nam de betekenis van Epsom als kuuroord af Dit werd ruimschoots gecompenseerd door de paardenraces die hier sinds 1730 jaarlijks worden gehouden. Het beroemdst is de derby, een race die in 1780 werd ingesteld door de twaalfde graaf van Derby. De Epsom races worden in de week voor Pinksteren gehouden en trokken al halverwege de 19de eeuw tussen de drie- en vierhonderdduizend toeschouwers.

Engels Epsom, Epsom-salt (1770); Duits Epsomsalz (1879); Frans sel d'Epsom (1812).

Vergelijk seidlitzerzout

Enkele andere zouten:

Baaizout, keukenzout gewonnen uit zeewater. Dit is genoemd naar de baai van Bourgneuf ren zuiden van Nantes in Frankrijk, van waaruit in de middeleeuwen zeer hoogwaardig zeezout (in het Middelnederlands bayesout) naar heel Europa werd uitgevoerd. Het zout werd gewonnen door zeewater zeer langzaam te laten verdampen.

Emserzout, geneeskrachtig zout, is genoemd naar de Duitse badplaats Ems, waar dit zout wordt gewonnen uit natriumhoudende bronnen. Emserzout ontstaat door verdamping van emserwater. Het werd voorgeschreven bij aandoeningen aan de longen en tegen hoest. Sinds circa 1935 is er kunstmatig emserzout op de markt.

Rochellezout is hetzelfde als seignettezout, namelijk kaliumnatriumtartraat. Dit werd uitgevonden door de Franse arts Pierre Seignette (1660- 1719) uit La Rochelle. Seignette noemde het zelf polychreste. In Engeland raakte het geneeskrachtige zout in de 18de eeuw bekend onder de namen Seignette's salt en Rochelle salt. Wij leenden deze laatste vorm omstreeks 1865 uit het Engels.

EPSOMZOUT: Hoogstraten Groot alg. hist wdb. 3 (1733) 129; Chomel Alg. huishoudelijk wdb. (17782) 300 (bronwater-zout); Witsen Geysbeek Wdb. zamenleving 1 (1836) 515; Kramers Geogr. wdb. (1855) 295; Heyse Fremdwtb. (1879") 329; Ency. Brit" 9 (1910) 708-709; Vercoullie Etym. wdb. (1925') 85; Metz Woordverkl. (1937) 47, 130; Winkler Prins• 8 (1950) 198; Winkler Prins7 7 (1972) 193; OED (19932); Rey Diet. hist longue franç. (19942) 1910.