(1978, uit het Engels) klein draadvorming virus (filovirus) dat gevaarlijke bloedingen veroorzaakt
De Ebola is een zijrivier van de Zaïre. Ze stroomt in het noorden van Zaïre (het voormalige Belgisch Kongo), in het hart van Afrika.
In september 1976 brak in het dal van de Ebola een gevaarlijke ziekte uit, die een paar maanden daarvoor ook in Soedan was gesignaleerd. De kern van de epidemie werd het kleine ziekenhuis van Yambuku, waar Belgische missiezusters de scepter zwaaiden. Zij gaven dagelijks, op alle afdelingen van het ziekenhuis, tientallen injecties en gebruikten daarvoor slechts vijf injectiespuiten. In totaal raakten 318 mensen met het ebolavirus besmet. Negentig procent van hen stierf binnen korte tijd een gruwelijke dood: ebola verwoest namelijk de organen en veroorzaakt bloedingen uit alle lichaamsopeningen. Het zogeheten Zaïre-ebola is het dodelijkste virus dat we kennen, op het aids-veroorzakende HIV na.
Aanvankelijk had men geen idee om wat voor virus het ging. Bloedmonsters werden tegelijkertijd in Engeland, België en de Verenigde Staten onderzocht. K.M. Johnson en F.A. Murphy van het Center for Disease Contra! in Atlanta stelden in 1977 vast dat het om een variant ging van het zogeheten marburgvirus (zie verder hieronder). Na overleg met hun Britse en Belgische collega's stelden zij de naam Ebola virus voor.
De uitbarsting van het ebolavirus in Zaïre was korte tijd wereldnieuws. Daarna verslapte de aandacht, tot het virus in 1989 plotseling opdook in de Verenigde Staten. De ziekte werd geconstateerd bij enkele honderden apen in een quarantainegebouw in Reston, een plaatsje in de buurt van Washington DC. Deze variant van het ebolavirus staat bekend als het Restonvirus. Alle apen werden afgemaakt door een speciale afdeling van het Amerikaanse leger. Recentelijk, in maart 1995, dook het ebolavirus andermaal op in Zaire, bij het plaatsje Kikwit. Ditmaal vielen er binnen korte tijd negentig slachtoffers, onder wie - wederom - enkele missiezusters.
De natuurlijke gastheer voor het virus is nog niet gevonden. De meeste besmettingen worden veroorzaakt door eenzelfde injectiespuit te gebruiken voor verschillende personen of door onzorgvuldige omgang met uitwerpselen.
Engels Ebola virus (1977); Duits Ebola-Virus; Frans virus Ebola.
Vergelijk lymeziekte
Hee marburgvirus was het eerste zogeheten filovirus (draadvormig virus) dat werd ontdekt. In 1967 raakten laboranten van Behringwerke in de Duitse stad Marburg ermee besmet. Ze bleken allemaal mee vers weefsel van groene meerkatten (een bepaald apenras) te hebben gewerkt. Van de 25 zieken overleden er zeven. De ziekte werd een tijdje de 'groene-apenziekte' genoemd. De meerkatten bleken echter niet de natuurlijke dragers van het virus te zijn, dus die naam hield geen stand. Een ziekte waarmee het ebolavirus aanvankelijk werd verward is de lassakoorts. Deze infectieziekte wordt overgebracht door muizen en werd voor het eerst waargenomen in het dorp Lassa in Nigeria.
Enkele andere ziekten met een geografisch element in de naam zijn: maltakoorts ofwel febris melitensis, een infectieziekte die wordt overgebracht door geiten en die het eerst is waargenomen op Malta. Deze ziekte komt vooral voor in de havenplaatsen langs de Middellandse Zee. Texaskoorts, voor het eerst waargenomen in Texas in de Verenigde Staten, en in de 19de eeuw berucht in de zuidelijke staten van de VS. De ziekte komt inmiddels in de tropen overal voor, maar vooral bij runderen.
Met name varianten van het griepvirus worden vaak naar de plaats van herkomst genoemd. Berucht is onder meer de Spaanse griep van 1918- 1919, die 25 miljoen slachtoffers eiste, meer dan de hele Eerste Wereldoorlog. In 1968 begon in Oost-Azië een epidemie van een type dat al spoedig Hongkong-griep of Mao-griep werd genoemd. Deze maakte vooral veel slachtoffers in de VS.
EBOLAVIRUS: K.M. Johnson e.a., "lsolation and partial characterisation of a new virus causing acute h,emorrhagic lever in Zaire', in: Lancet 12.3.1977, p. S69-S82; R. Preston Het ki/lervirus (Amsterdam 1994) 60 e.v.; Wim Köhler 'Dodelijke virussen', in: NRCH 18.5.1995.
