De voedingsstoffen kunnen, voorzover ze niet uit zeer eenvoudige moleculen in opgeloste toestand bestaan, niet als zodanig door de cellen worden opgenomen. Molecuulaggregaten worden mechanisch, grote moleculen met behulp van enzymen gesplitst . De paalworm (Teredo navalis) knaagt kleine stukjes hout af.
Deze worden door darmcellen in hun geheel opgenomen, vermoedelijk door amoeboiede bewegingen (zie. Protisten).
Om het hout ontstaat nu een vacuole, waarin enzymen afgescheiden worden die het verteren. Men noemt deze wijze van voeding, die o.a. bij eencellige dieren, vele holtedieren, platwormen en sommige weekdieren voorkomt, fagocytose.Meestal vindt afbraak in de vorm van spijsvertering in de darmholte (darmlumen) plaats. In het darmlumen wordt het kliersap afgescheiden, dat de verteringsenzymen bevat. De werking dezer enzymen hangt o.a. zeer sterk af van de zuurgraad: sommige werken het best bij zure, andere bij alkalische reactie, terwijl er ook zijn, die bij neutrale reacties optimaal werken. Wanneer de vertering in één enkele ruimte plaatsvindt, zoals bij de kreeften in de z.g. krop of maag, verandert vaak gedurende het verteringsproces de zuurgraad van dit krop- of maagsap sterk, zodat de verschillende enzymen achter elkaar de gelegenheid krijgen onder optimale condities te werken. In andere gevallen vindt de vertering in étappes in verschillende afdelingen van het darmkanaal plaats, waarvan de inhoud een verschillende zuurgraad heeft (zoogdieren).
De verteringssappen worden niet continu afgescheiden. Prikkels die van het voedsel uitgaan veroorzaken afscheiding {secretie). Bij de kikker, die het voedsel in zijn geheel inslikt, terwijl van reuk- en smaakprikkels niet of nauwelijks sprake is, is het reeds voldoende wanneer er iéts in de maag aanwezig is. Een sponsje in de maag veroorzaakt dan ook een krachtige maagsapsecretie. Bij de zeeanemoon (Actinia equind) is een chemische prikkel nodig: uitgekookt vlees, in de ‘maag’ gebracht, activeert de maagsapafscheiding niet, in bouillon gedrenkt filtreerpapier wél. Bij hond en mens, die het ‘smakelijke’ voedsel zien, ruiken, kauwen en proeven, is er een heel complex van prikkels dat speeksel- en maagsapsecretie veroorzaakt: vulling van de maag zonder meer, b.v. met uitgekookt vlees, activeert de maagsapklieren niet.
H. J. Vonk, The Specificity and Collaboration of Digestive Enzymes in Metazoa, Biological Reviews 12, 1937.
Diffusie
