maakten met de schout vroeger het bestuur uit van heerlijkheden, dorpen en steden; waren met het bestuur en met de rechtspraak belast. De schepenen waren door de hertog, later Staten-Generaal, of de plaatselijke heer van de heerlijkheid benoemd uit de inwoners van het betreffende rechtsgebied.
De schepenbanken spraken recht volgens regels, die van plaats tot plaats afweken, zogenaamde keuren of ordonnanties. De bevoegdheden waren meestal onderscheiden in hoge, middelbare en lage rechtsmacht. Bij de hoge rechtsmacht behoorde ook het halsrecht, de doodstraf. Sommige dorpen hadden samen met andere een schepenbank. Over het algemeen bleef deze zaak zo geregeld tot aan de Franse tijd, toen de heerlijke rechten werden afgeschaft.
