Gepubliceerd op 30-05-2019

Halfapen

betekenis & definitie

Onderorde Prosimiae Halfapen Families: Tupaiidae Toepaja’s (Tupaia), Lemuridae Lemuren (Lemur, Microcebus, Propithecus), Indridae Indri’s (Indris), Daubentoniidae Vingerdieren (Daubentonia), Lorisidae Lori’s (Loris, Nycticebus, Perodictius), Galagidae Galago’s (Galago), Tarsiidae Spookaapjes (Tarsius)

De toepaja’s lijken veel op kleine eekhoorns. Het zijn boombewonende dagdieren met langgerekte kop en grote, schuin naar voren gerichte ogen. Dit stelt hen in staat afstand te schatten en geeft bovendien een groot gezichtsveld. Toepaja’s vormen een soorten- en vormenrijke familie in Zuidoost-Azië en de Filippijnen. Slechts de op Bornéo,Sumatra en Malakka levende, ratgrote roestrode-toepaja (Ptilocercus lowï) is een nachtdier. In het algemeen zijn het tamelijk luidruchtige dieren en ze hebben een groot aantal verschillende communicatiegeluiden.

Het zijn alleseters. Op Madagascar leven vele, overwegend grotere halfapen, maar ook de kleinste primaat, de dwergmuismaki, woont er. Met uitzondering van de kortstaartige indri, zijn de grotere soorten van een lange start voorzien, die ze bij het lopen S-vormig omhoogkrullen. Een van de bekendste soorten is de blauwgrijze ringstaartmaki met zijn zwartgeringde staart. De bonte-maki is symmetrisch gevlekt, wit-zwart, wit-bruin of soms ook geheel roestbruin. De grote lemuren houden er van te zonnebaden met uitgestrekte poten rechtop zittend.

Afwijkend van bouw is het vingerdier of aye-aye. Dit dier ter grootte van een kat, heeft een ronde kop en zeer grote uitstaande oren. Over de gehele lengte is de middelste vinger, ook bij de gewrichten, aanmerkelijk dunner dan bij de andere vier. Deze zogenaamde skeletvinger dient vooral om allerlei insekten en larven uit scheuren, spleten en onder schors te peuteren. Het zijn nachtdieren, die solitair of paarsgewijze, overwegend in bamboestruiken leven.

Op het vasteland van Afrika leven eveneens talrijke halfapen, zoals de oormaki’s of galago’s en de lori-soort potto. Ze kunnen gemakkelijk tam worden. Een aangeboden dode muis nam onze reuzengalago in een van zijn handen en beet er steeds een stukje af. Een bijzonder aardig diertje is de kleine-galago.

De lori’s zien er heel anders uit, ze hebben korte staarten of in het geheel geen staart, en grote dicht bijeen staande, naar voren gerichte ogen. De kleine ronde oren zijn bijna geheel in de dichte vacht verscholen. Overeenkomstig gebouwd zijn de verwante Aziatische slankeen grote-plompelori’s. Zoals alle verwanten hebben de slanke-lori’s de gewoonte zich met een paar druppels urine op handen en voeten in te wrijven, wat gunstig werkt op het houvast van deze organen en tevens als geurmarkering dienst doet. In ieder geval bederft deze gewoonte het plezier in het houden van deze dieren in de woonkamer.

Merkwaardige halfapen zijn de spookdiertjes. Ze zijn klein en beweeglijk, nachtdieren, boombewoners, met bijzonder grote ogen, lange achterpoten en lange staart. Ze voeden zich hoofdzakelijk met kevers en sprinkhanen, die ze met de handen grijpen.