In 1949 door de geoloog A.R. Güray geïntroduceerde naam voor een door hem in de bodem van (voornamelijk) de IJ-polders aangetoonde oude, brede en sterk kronkelende stroom, waarvan de bedding door latere overstromingen met klei werd overdekt.
De oorspronkelijke loop kon hij desondanks aan de hand van de bij grondboringen teruggevonden oeverwallen, vrij nauwkeurig reconstrueren.De term ‘Oer-IJ’ is vervolgens door verschillende auteurs, op archeologische kaarten enz. overgenomen. In 1990 publiceerde mr. D. →Vis een studie ‘Oer-Zaan of Oer-IJ’ (in →Anno 1961), waarin hij onder meer wees op de merkwaardige overeenkomst van het door Güray vastgestelde stroomverloop met de door →Soeteboom in 1658 beschreven vroegere loop van de Zaan. Zijn conclusie luidde dat het juister ware om voortaan in plaats van ‘Oer-IJ’ de naam ‘Oer-Zaan’ te gebruiken. Zie ook: →Archeologie 2.1. en →Landschappen 2.6.
