Gron.: Houwerziel. Dorp in de gemeente De Mame ten Z. van Ulrum en ten O. van Zoutkamp.
Ten N. ervan ligt de Houwerzijlstertil over de Houwerzijlstervaart. Vroeger viel Houwerzijl kerkelijk onder Vliedorp; daar werden ook de doden begraven. De inwoners gingen echter naar de kerk in Niekerk. In de 18de eeuw woonden hier veel menisten. In 1840 stichtten afgescheidenen de eerste kerk in Houwerzijl; ze vormden de gemeente Zoutkamp-Houwerzijl. In de voormalige gereformeerde kerk is nu een landelijk bekend theemuseum gevestigd; de pastorie is omgevormd tot een winkel met onder andere theeproducten.Oudtijds de Howersijle, ontstaan uit hof (hoeve) en zijl (sluis). De zijl zou in 1370 zijn aangelegd; in 1717 werd deze buiten werking gesteld vanwege dichtslibbing. Schimpnaam voor de inwoners: Nazareners.
Lit: A. Sligter, ‘Nog geen dag zonder bezoek. Theemuseum in kerk te Houwerzijl', Groninger Kerken 8 (1991) 55-57; A. Renkema (red.), Houwerzijl, een dorpje in de Mame (Bedum 1997).
