(Groningen 1873 - Haarlem 1925)
Een van de grootste Nederlandse sportlieden van de 19de eeuw. Wielrenner en schaatser die het in beide sporten tot meervoudig wereldkampioen bracht en dat ook nog in dezelfde jaren. Op de fiets veroverde hij wereldtitels in 1894 en 1895, op de schaats in 1894,1895 en 1896. Als wielrenner maakte hij, bijgenaamd ‘De Locomotief, vooral furore als baansprinter, maar zijn eerste wereldtitel als wielrenner behaalde hij op de tien kilometer. Zijn voornaamste wapenfeit als beroepsrenner was het vestigen van een wereldrecord op de 1.000 meter met staande start (Bordeaux 1896) in 1.16.6. Eden, die op jeugdige leeftijd naar Haarlem verhuisde, slaagde er niet in maatschappelijk profijt te trekken van zijn roemrijke sportloopbaan. Nadat hij gestopt was, raakte hij aan lagerwal en stierf in eenzaamheid.
Lit.: M. Moll, Jaap Eden: wereldkampioen op de schaats, wereldkampioen op de fiets (Amsterdam 1996); W. Smulders, Jaap Eden: de kampioen der kampioenen (Rosmalen 1983).
