Causaliteit is de relatie van oorzaak en gevolg volgens natuurwetenschappelijke wetmatigheden. Een oorzaak is een werking die wetmatige gevolgen heeft, volledig gedetermineerd. (Te onderscheiden van redenen.)
• Uit de gedachte dat iedere gebeurtenis een oorzaak moet hebben, hebben metafysici afgeleid dat er een "eerste onveroorzaakte oorzaak" moet zijn. Religieuzen noemen die eerste oorzaak God, de natuurwetenschap houdt het tegenwoordig op de 'Big Bang'. (Maar zouden die op hun beurt niet ook veroorzaakt moeten zijn??)
• Een belangrijke sceptische twijfel aan het bestaan van causaliteit is geformuleerd door de 18e eeuwse Britse empirist David Hume (1711-1776). Volgens hem is causaliteit geen logische relatie tussen gebeurtenissen, noch een perceptuele: we zien gebeurtenissen alleen voor en na elkaar. We kunnen de zwaartekracht niet zien, alleen de symptomen ervan: we zien het krijtje wel vallen, maar wat het naar beneden trekt is onzichtbaar. Slechts omdat het voor ons zo gemakkelijk is en omdat we eraan gewend zijn nemen we zoiets als causaliteit aan.
• De causale theorie van waarneming begrijpt ons waarnemen puur vanuit de causale processen die er plaatsvinden vanaf het moment dat er licht op een object valt en fotonen onze zenuwen activeren, die op hun beurt weer neurale stroompjes naar de hersenen sturen, alwaar dan de waarneming verwerkt wordt.
