Stenen kruis op hoge schacht, sinds XII, als zinnebeeld van de marktvrede. Opgesteld op marktpleinen in Noordwest-Europa. Enkele bleven bewaard, zoals dat van Trier (gedeeltelijk romaans).
Bij vele was het kruis geplaatst op een bol of pijnappel (symbolen van wereldlijke macht), zoals in Maastricht (XV), Luik (XII) en Hoey ( (zie) piroen). Hier en daar is het uitgegroeid tot een gebouw, een kleine, open (achtkante) hal waarbinnen het kruis stond opgesteld (vgl. perron). Dit vooral in Engeland, waar tal van zulke ‘market crosses’ duidelijk spreken (Chichester).
Zij droegen namen als ‘Butter cross’ (Ludlow, Winchester), ‘poultry cross’ (Salisbury), ‘cheese cross’ en ‘corn cross’. De ‘Roggestapel’ in Deventer was iets dergelijks.
