Het einddoel van het Buddhistisch streven is het Nirvana, dat bereikt kan worden door een proces van mystisch zich te verliezen in eene bespiegeling, waardoor de geest het oneindige voor zich ziet ontsluiten en daarmede het Nirvana benadert. Dit Nirvana, waardoor wordt uitgedrukt een uitgebluscht en opgelost worden, wordt op tweeërlei wijze beschouwd.
Volgens sommigen is het een niet-zijn, terwijl het door anderen als een toestand van positieve zaligheid werd beschouwd, zoodat het een toestand van volkomenheid zou zijn, waarin de mensch bevrijd wordt gedacht van aardsche vreugd en lijden en van alle tegengestelde aandoeningen. Buddha zelve heeft de leer van het Nirvana niet tot klaarheid gebracht.
Hij zou geweigerd hebben zich daarover uit te laten of de wereld eeuwig dan wel niet eeuwig, de ruimte eindig of oneindig was, omdat deze vragen met de verlossing geen verband hielden. Het Buddhistisch systeem vordert logisch de negatie van het zijn, maar in de practijk bleef er ruimte voor eene wereld, waarin voor de conflicten in dit leven geen plaats was.
En de behoeften des gemoeds, dat niet altijd rekening hield met de eischen van het systeem, leerden de hope op zulk eene zaligheid koesteren. Zie over het Nirvana het artikel over het Buddhisme.
