Christelijke encyclopedie

F.W. Grosheide (1926)

Gepubliceerd op 08-01-2020

Nicea

betekenis & definitie

is in de geschiedenis beroemd geworden, omdat daar het belangrijke eerste oecumenische concilie heeft plaats gehad. Tegenwoordig heet die plaats Isnik.

Vroeger was het een druk bezochte handelsstad, niet ver verwijderd van de keizerlijke residentie Nicomedië. Daar riep keizer Constantijn de bisschoppen tezamen tot het houden van een kerkvergadering, die noodig was geworden, omdat de Ariaansche strijd steeds grooter afmetingen aannam.

Volgens Athanasius waren er 308 bisschoppen bijeen met vele presbyters, diakenen en anakoluthen. De Synode begon 20 Mei 325 met conferenties en disputaties tusschen de Arianen en hun tegenstanders, onder wie Athanasius (destijds diaken) zeer op den voorgrond trad.

Op 14 Juni verscheen de keizer. Deze opende de Synode met een schoone toespraak.

Daarna gaf hij de leiding over aan Eusthatius van Antiochië en Alexander van Alexandrië. De bisschoppen begonnen elkander heftig aan te vallen, bij welke debatten Marcellus van Ancyra op den voorgrond trad.

De Lucianisten brachten een door Eusebius van Nicomedië opgestelde geloofsbelijdenis ter tafel, zonder dat ze tevoren met de Origenisten daarover gehandeld hadden. De groote meerderheid der bisschoppen verwierp deze geloofsbelijdenis, die beslist Ariaansch was.

Nu werd de opgestelde belijdenis ingetrokken en de voorstanders sloten zich bij de Origenisten aan.

Daarop las Eusebius van Cesarea een symbool voor.

Dat symbool bevatte o.a. de woorden: wij gelooven aan een Heere Jezus Christus, die de Logos Gods is, God uit God, Licht uit Licht, Leven uit Leven, den eeniggeboren Zoon, den eerstgeborene van alle creaturen, voor alle tijden uit den Vader geboren, door Wien alles geschapen is. Dit symbool vond veel bijval.

Het behaagde ook den keizer. Maar Alexander en zijn aanhangers eischten een ondubbelzinnige veroordeeling van Arius.

De keizer vond dien eisch billijk. Nu zouden de woorden ingelascht worden, die door de Homoousianen geëischt werden: ëx Tijs ovoiag xov JIOLZQÓS d. w. z. uit het wezen des Vaders, yswrjüelg ov jioLrj&sis d. w. z. geboren niet gemaakt, ópoovozo; xcf naxqi d. w. z. in wezen gelijk aan den Vader.Arius werd veroordeeld, in den ban gedaan en zijn geschriften werden ten vure gedoemd.

De tweede zaak, waar de Synode zich mede bezig had te houden, was de Paaschstrijd, en de derde zaak was het Meletiaansche schisma (zie het art. Meletius). Eindelijk stelde de Synode 20 canones op. De besluiten van Nicea stonden bij de kerkvaders in hooge eere en de keizer verhief de uitspraken der Synode tot rijkswetten.