noemt men de teekeningen of schilderingen, die in de handschriften worden aangetroffen, gelijk ook in de oudste drukken, waarin de hoofdletters en versieringen nog met de hand werden aangebracht. Terwijl de oudste handschriften zeer eenvoudig zijn en versieringen geheel of bijna geheel ontbreken, werd dit later anders en m. n. uit de 14e en 15e eeuw stammen prachtige miniaturen.
Dikwijls werden ze geteekend door een ander dan die het handschrift had geschreven en dus later aangebracht. Ze werden gemaakt met z.g. dekverf, met veel goud, en de kleuren zijn nu, na zoovele jaren, nog prachtig.
De miniaturen dragen geheel het karakter van de gelijktijdige (primitieve) schilderkunst en evenals daarin zijn er verschillende stijlen in te onderscheiden. Zijn er vele boeken zoowel met religieuzen inhoud b.v.
Bijbels als andere b.v. kronieken met miniaturen versierd, zoo moeten hier toch in het bijzonder de gebedenboeken worden genoemd, voor aanzienlijke personen geteekend. Er zijn er daaronder, die in hun geheel echte kunststukken zijn.Toen de boekdrukkunst vorderingen maakte, verdrong de houtsnede, die met de letters kon worden afgedrukt, de miniatuur. In later tijd kwam het woord miniatuur in gebruik voor kleine schilderijen, meest portretten op ivoor of perkament enz. zooals vooral in de 18e eeuw in zwang waren.
