✝ 1926. Een Zweedsche onderwijzeres, die beroemd is geworden als een der Reformatorische paedagogen.
Haar voornaamste werken zijn: De eeuw van het kind, De ethiek van liefde en huwelijk en Levenslijnen. Ten onzent is zij vooral bekend geworden door de studie van W.
Jansen: Ellen Key.Haar leuze is: „Voed het kind niet te veel op, laat het met rust, help het alleen om zichzelf op te voeden”. Hoofdstuk 5 van De eeuw van het kind draagt tot titel: De zielemoorden in de scholen. Key is tegen klasse-onderwijs en sterk vóór privaat-onderwijs. Doch waar de school niet kan gemist worden, zij deze als een geestelijk eethuis, waar enkele vakken gedurende een paar maanden achtereen gedoceerd worden, nooit alle tegelijk.
Key dweept met Montaigne ✝ 1592. Deze beschouwde de Spartanen als de beste opvoeders, omdat zij alleen letten op het doen, niet op de kennis van den leerling. De opvoeding buiten de school, door een grap, een fout, het beetgenomen worden, is van meer waarde dan de school. De kennis doodt de liefde, en bij een examen is de examinator Kain, die zijn broeder Habel doodt. Key wil dat het kind zal uitleven, dat de ouders zijn majesteit eerbiedigen, en als kameraden met hem omgaan. De eenige tucht, die zij kent, is de handhaving van het recht van anderen om ook iets te willen.
Key gaat uit van de Ethiek van Spinoza. De levenswil of drang tot zelfbehoud is de zedelijke beweegkracht van de ziel. Het doel der opvoeding ligt niet in de plicht maar in het geluk. {Levenslijnen, pag. 253).
Key heeft veel overeenkomst met Nietzsche ✝ 1900, want beiden willen door eugenese (rasverbetering) opvoeden tot een hoogeren trap van beschaving, die van Uebermensch. Ellen Key was daarom tegen de emancipatie der vrouw, en leerde, dat de vrouw moet leven voor haar gezin en zich wijden aan de opvoeding harer kinderen. (Das Jahrhundert des Kindes, 1912, pag. 63). Maar de Uebermensch van Nietzsche is een aristocraat, die van Key een democraat; de eerste vervreemdde zich van het volk, de laatste zocht de massa te winnen voor haar idealen.
E. Key heeft weinig succes gehad. Zij heeft, zegt prof. J. H. Gunning, met forsche mokerslagen de arme moderne school gebeukt, doch nauwelijks één steen uit de voegen gelicht. Dr M. Montessori was beter onderlegd, ze begon bij de zwakke leerlingen en vatte de methode van onderwijs aan, en had daardoor meer succes. E. Key bleef te veel in algemeenheden betreffende de opvoeding hangen. Ook kende zij het ware Christendom niet, dat een leer van zonde en genade bezit, en een ras kweekt van kinderen Gods, die in de waarheid wandelen dooi vernieuwing naar het Beeld van Christus.
