De zwarte panter die, merkwaardig verschijnsel, alleen in Azië en vooral op Java en Malakka voorkomt, maar in Afrika geheel schijnt te ontbreken, is geen aparte soort, maar een buitenbeentje van de gewone familie. Hij is door een overmaat aan bruine kleurstof in het haar, melanine, toevallig ‘zwart’ uitgevallen.
Zwart dan tussen aanhalingstekens want feitelijk is hij donkerbruin. Bij bepaalde lichtval is dit heel duidelijk te zien, evenals de vlektekening in de vacht. Dit melanisme treft men ook bij andere diersoorten aan. Omgekeerd zijn er ook ‘witte’ panters, dieren dus met weinig kleurstof, die weer niet echt wit, maar lichter van kleur zijn dan hun soortgenoten. Het is niet onmogelijk dat zo’n zwarte panter gewoon bruingeel gevlekte jongen ter wereld brengt. In Artis is het wel gebeurd dat een stel normale ouders een gewoon en een zwart jong kreeg. Er wordt vaak beweerd dat een zwarte panter veel agressiever en gevaarlijker is dan een gewone. Een zwarte doet inderdaad wat geheimzinniger, veel sneller en soepeler aan en wekt nog meer de indruk van een flitsende, onberekenbare schaduw, waarin wit blikkerende tanden en felgroen glanzende ogen een extra accent leggen. Vermoedelijk is dit, samen met de afkeer die de mens toch al voor zwarte katten heeft, de reden waarom men hem voor zo gevaarlijk houdt. Het beroerde is dat men hem daar ook naar behandelt, zodat hij van de mens weinig vertrouwelijkheid ontmoet. In die dierentuin waar men hem als buitengewoon gevaarlijk beschouwt, zal er weinig contact met de verzorgers zijn. Onvermijdelijk ontwikkelt zich dan een zekere schuwheid die zich uit door agressiviteit wanneer het dier zich ook maar even bedreigd voelt.
Er zijn overigens voorbeelden genoeg waaruit blijkt dat de zwarte panter even vertrouwelijk en aanhankelijk jegens zijn verzorgers kan zijn als de normale soortgenoten. In Artis had men een zwart panterwijfje dat kon worden aangehaald toen het jongen had.
Heeft een roofdier al in zijn jeugd slechte ervaringen met de mens opgedaan – en dat is bij de zwarte panter meestal het geval omdat hij ook in zijn natuurlijke woongebied als uiterst gevaarlijk te boek staat en dienovereenkomstig wordt behandeld – dan is het later heel moeilijk zijn vertrouwen te winnen. En daar de jongen hun moeder in vele dingen nadoen – als ze agressief tegen mensen is, zijn de kleintjes het ook – is er van het nageslacht ook niet veel goeds in de omgang te verwachten. En dus blijven zwarte panters waar ze voor doorgaan: uiterst gevaarlijke roofdieren.
Voor signalement, zie panter.
