Heel wat keren heb ik in Oost-Afrika rondgespeurd naar franje- of colobusapen, speciaal naar witstaartfranjeapen. Ofschoon ze beslist nog niet zeldzaam zijn, valt het toch niet mee ze te ontdekken.
Dat lijkt vreemd als men in de dierentuin ziet hoe opvallend de apen zijn met hun prachtige donkere vacht op rug, kruin en poten, met de lange witte haren die als een zijden mantel van de flanken afhangen en de schitterend witte pluimstaart. Die vacht is voor velen een begeerlijk ding en daarom ziet de toekomst er voor de colobus niet zo erg zonnig uit – te meer niet omdat deze apen zeer gevoelig schijnen te zijn voor gele koorts die de laatste jaren, vanuit het noorden opdringend, vele slachtoffers onder ze maakt. De scherp tekenende haardos doet de apen tussen het licht en donker van het bladerdak praktisch niet opvallen. De staart, die een uitstekend herkenningsmiddel zou kunnen zijn, wordt gemakkelijk verward met de lange, lichtgetinte pruiken korstmos die als zeewier in vele bomen hangen. Slechts éénmaal heb ik ze in Oeganda gezien, tamelijk in de verte toen ze op de vlucht gingen. Ofschoon ik geen details kon onderscheiden, was de wijze waarop de troep, met gracieus wapperende mantels, van tak tot tak sprong, onvergetelijk. Het schijnt dat de mantels bij het omlaag springen als een soort parachute fungeren.
Met onder meer de langoeren of hoelmans uit Azië behoren de franjeapen, waarvan in Afrika drie soorten voorkomen, tot de merkwaardige familie der slankapen. Vooral de franjeapen, op en top boombewoners, zijn gespecialiseerde bladeters. Hun maag is berekend op het eten van veel bladeren met weinig voedingswaarde. 2e leven in groepen van doorgaans tien tot twintig stuks met een mannetje als leider. Naar uit een recent onderzoek is gebleken, mogen pasgeboren jongen, net als bij de langoeren, door de andere wijfjes van de troep worden vastgehouden en bekeken. In de dierentuin van New York, waar men van deze gewoonte nog niet op de hoogte was, heeft men enkele jaren geleden een moeder met baby van de groep gesepareerd toen de kleine letterlijk van hand tot hand ging. De afzondering maakte het wijfje echter niet rustiger, maar juist zeer nerveus!
■ Totale lengte witstaartfranjeaap 160-195 cm; staart 75-100 cm; gewicht 8-12 kg, wijfje kleiner.
Donkergrijze vacht, lichtere grijze haard en pruik, lichtgrijze staart. Mantel donker met lichtgrijze punten. Andere soorten vaak meer wit aan schouders en dijen.
Voedsel: Voornamelijk bladeren, ook mossen en misschien vruchten.
Over voortplanting is weinig bekend. Jong is bij geboorte wit en krijgt geleidelijk, in loop van paar maanden, kleuren van de ouders.
Heeft geen wangzakken. Vijanden vooral kroonarend en panter. Rustige, vrij stille aap; in ochtend en bij gevaar schril blafachtig geluid. Wordt ook guereza genoemd. Zie ook apen.
Black-and-white Colobus, Guereza • Schwarzweiszer Guereza • Colobe blanc et noir, Colobe Guéréza
Colobus polykomos.
