de hel, dat zijn de anderen.
(Frans, letterlijk 'de hel, dat zijn de anderen') het zijn de medemensen die iemands leven een hel op aarde maken; het zijn de anderen die het individu diepongelukkig maken; het zijn de mensen die elkaar ongeluk aandoen; de buitenwereld is de grootste vijand van de mens.
Gevleugelde woorden uit het toneelstuk Huis clos (1945) van de Franse schrijver en filosoof Jean-Paul Sartre (1905-1980).
Voorbeelden:
'In de blik van een ander persoon ben je altijd een object. Je verschijnt als een iets, als buspassagier, groenteman of manager. In de ogen van de ander ben je eigenlijk een soort bloemkool, want die blik pint je vast op een wezen. Daardoor word je radicaal in je vrijheid beperkt.' In het toneelstuk Huis Clos (Achter gesloten deuren) vat Sartre dat gevoel samen in de beroemde zin: 'L'Enfer, c'est les autres': de hel, dat zijn de anderen.
http://www.filosofiemagazine.nl/, 2001
Sartre werd door sommige critici als pessimist beschouwd. Volgens Sartre zelf was dit niet zijn bedoeling. In een column die hij in de jaren 50 voor het dagblad Le Monde schreef, betoogde hij dat de mens vanaf zijn geboorte een slecht wezen is, dat verantwoordelijk gesteld kan worden voor de conflicten in de wereld. Dit kan men in verband brengen met de uitspraak van een personage uit het toneelstuk Huis Clos dat de hel de anderen zijn (L'enfer, c'est les autres), omdat de aanwezigheid van andere mensen onvermijdelijk je eigen vrijheid inperkt.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Jean-Paul_Sartre, 16 juni 2012
Dit boek draait om Sartre's bekendste citaat: L'enfer, c'est les autres, oftewel: de hel, dat zijn de anderen. Alle ongeluk doe je elkaar aan.
http://www.boekmeter.nl/book/4732, 28 januari 2007
Belangrijker voor mij is: als wij Hitler demoniseren, dan hoeven we uit zijn daden geen enkele les te trekken, tenzij deze: hij was een monster. Monsters moeten tijdig worden vernietigd. Monsters hebben niets met ons - weldenkende burgers - gemeen. Terwijl het monster in ieder van ons huist. Note haalt ook uit naar het misbruik 40 van Sartres 'l'enfer c'est les autres'. Wat mij eraan herinnert dat 'l'enfer, c'est nous-mêmes'.
Kristien Hemmerechts, Een jaar als (g)een ander, 2003
Wij zijn vreemd voor onszelf. Wij zijn voor onszelf een ander - of, veel erger nog: vele anderen. Sartre heeft gelijk wanneer hij zegt: L'enfer c'est les autres. Alleen zitten de anderen ook in onszelf. De hel is zodoende overal.
De Standaard, 1997
Een driehoeksverhouding houdt stand zolang de een even trouw als ontrouw is aan de anderen. Als er wordt gekozen gaat het mis! In komedies leidt dit tot komische verwikkelingen en in tragedies tot dodelijke drama's. J.P. Sartre beschrijft in 'Huis Clos' (1943) de hel als driehoeksverhouding: voorkeur voor de één maakt ieder tot een hel voor de anderen: l'Enfer, c'est les autres!
http://www.focusant.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=44&Itemid=14
Het gedonder begint eigenlijk al op de eerste bladzijde. "L’enfer, c'est les autres", citeert ze de Franse filosoof Jean-Paul Sartre (De hel, dat zijn de anderen). Die hel speelt zich af in "fantasieloze, razendsnel gebouwde huizen die gemaakt lijken van beton". Als de buurman tien deuren verderop boort, is het "alsof de tandarts met mijn verstandskies bezig is".
http://weblogs.nrc.nl/expertdiscussies/man-bijt-hond-hoort-gekwetste-vinex-bewoners/, 10 december 2010
Zijn ouders hadden hem twintig jaar geleden een mooi fortuin nagelaten, en dat had hij oordeelkundig belegd. Zelfs Frank was geschrokken toen hij hem vorig jaar de cijfers had laten zien. 'Ik moet iets doen', zei Van In wanhopig. 'Wacht hier op me tot ik Beekman heb gesproken', zei Hannelore. 'Oké.' Van In stak een sigaret op en liet zich op de sofa neerzijgen. Sartre had gelijk: L'enfer c'est les autres.
Pieter Aspe, De vijfde macht, 2002
Van Mieghem: "Ergens gaat het wel over de drie uit De menagerie. Ze zijn doodgegaan en bevinden zich nu vlak voor de hemelpoorten." Van den Eede: "Liever niet, want het gaat wel degelijk over mensen uit het echte leven. Het is daarom ook niet vergelijkbaar met Huis clos van Sartre, waar l'enfer, c'est les autres geldt." Van Mieghem: "Bij ons is het de hemel, dat zijn de anderen".
De Standaard, 1996
