De grote encyclopedie van het antiek

Jan Durdik en anderen (1970)

Gepubliceerd op 02-12-2020

Jamnitzer

betekenis & definitie

geslacht van goud- en zilversmeden, oorspronkelijk afkomstig uit Wenen gedurende de 15de en 16de eeuw werkzaam in Neurenberg.'De beroemdste is ongetwijfeld Wenzel Jamnitzer (Wenen 1508-Neurenberg 1584), meester in 1534 en sinds dat jaar werkzaam in Neurenberg als goudsmid en ornamentgraveur. Met zijn broeder Albrecht (meester in 1550; gest. 1590) opende hij een groot atelier waar ook andere zilversmeden voor hem werkten.

Wenzel was in zijn tijd een belangrijk man; in 1552 werd hij benoemd tot muntmeester en in 1556 tot lid van het stadsbestuur. Hij diende vier Habsburgse keizers. Zijn werk is typisch maniëristisch. In zijn gietwerk is hij onovertroffen; teneinde de decoratieve details van een werk zo natuurgetrouw mogelijk te maken, maakte hij afgietsels in massief zilver van insekten, slakken, wormen en planten e.d. Zo heeft hij o.a. bokalen, pronkschalen. bekers en tafelsierstukken vervaardigd met dergelijke afgietsels versierd. Een van zijn vroegste bewaard gebleven werken is een verguld tafelsierstuk, bekend als de ‘Merkelsche Tafelaufsatz’ uit 1546. dat zich in het Rijksmuseum in Amsterdam bevindt.

Jamnitzer hield zich naast de edelsmederij ook bezig met het schrijven van boeken, o.a. over het perspectief. Zijn zoon, Hans Jamnitzer (Neurenberg ca. 1538-1603), meester in 1561, heeft zich eveneens met het afgieten van planten en dieren in zilver beziggehouden, vooral zijn plaquettes zijn bijzonder fraai. Christoph Jamnitzer, zoon van Hans (Neurenberg 1563 1618), meester in 1585. was eveneens een meester in het gietwerk. Hij werkte als goudsmid in Praag voor Rudolf II. Zijn in 1610 verschenen Neu Grotesken Buch, heeft grote invloed gehad op de ontwikkeling van de Knorpelstil.