Het staatssteunrecht verbiedt overheden financiele voordelen in welke vorm dan ook te verlenen aan ondernemingen, waardoor de mededinging zou kunnen worden vervalst. Hierop bestaan in het staatssteunrecht wel verschillende uitzonderingen, onder andere op het gebied van duurzaamheid, cultuur, sport, vastgoed, openbaar vervoer, etc.
Centraal in het staatssteunrecht staat het staatssteunverbod van artikel 107 lid 1 van het Europese Werkingsverdrag, op grond waarvan een maatregel staatssteun vormt indien aan vier criteria wordt voldaan:
1. De maatregel wordt door de overheid of uit overheidsmiddelen bekostigd;
2. Bepaalde ondernemingen of producties verkrijgen door deze maatregel een selectief, niet-marktconform voordeel;
3. De maatregel zal de mededinging op de interne markt (dreigen te) vervalsen;
4. De maatregel zal het handelsverkeer tussen lidstaten ongunstig beïnvloeden.
De vraag of aan deze criteria wordt voldaan – of er bijvoorbeeld sprake is van een “onderneming” of van "marktconformiteit" - dient objectief te worden bepaald aan de hand van de relevante staatssteunregelgeving. Zo kan wellicht in de praktijk worden betoogd dat de koopprijs voor een stuk grond van de gemeente marktconform is indien deze tot stand is gekomen op basis van onderhandelingen met een ontwikkelaar, staatssteunrechtelijk is dat helaas niet voldoende en dient aan de hand van de relevante staatssteunregelgeving objectief te worden bepaald of een marktconform voordeel wordt verleend.
Als aan alle vier de criteria wordt voldaan betekent dat niet dat in strijd met het staatssteunrecht wordt gehandeld. Op het verbod bestaan in het staatssteunrecht verschillende uitzonderingen, onder andere op het gebied van duurzaamheid, cultuur, sport, vastgoed, openbaar vervoer, etc. Kan niet van deze uitzonderingen gebruik worden gemaakt dan zal voorafgaande goedkeuring van de Europese Commissie moeten worden gevraagd alvorens de steun kan worden verleend.
