is de kracht, welke het kleven van bodemdeeltjes aan elkaar (cohaesie) of aan andere voorwerpen (adhaesie) veroorzaakt. Een bevredigend inzicht, waarop die kracht berust, is vooralsnog niet bereikt.
Wel weet men, dat zij soms gering, soms enorm groot is. Zij is sterk afhankelijk van het watergehalte. Enige procenten boven de kleefgrens is de adhaesie duidelijk, maar de cohaesie wordt steeds minder totdat bij veel water èn cohaesie èn adhaesie gaan vervallen. Beneden de kleefgrens neemt de cohaesie steeds toe met vermindering van het watergehalte. In volledig uitgedroogde leemsoorten kan die cohaesie even groot zijn als in taaie steen (lemen gebouwen in Arabië!).