Proportioneel variabele kosten is een begrip dat voorkomt in de bedrijfseconomie. Proportioneel variabele kosten zijn variabele kosten die recht evenredig stijgen met de afzet of productie. Proportioneel variabele kosten komen vaak voor bij een kleine productieomvang.
Variabele kosten zijn kosten die veranderen door een toename of afname van de productieomvang en vormen dat deel van de totale kosten, waarvan de omvang afhankelijk is van de omvang van de activiteiten van de onderneming. Grondstoffen kunnen bijvoorbeeld voor variabele kosten zorgen. Hoe meer er geproduceerd wordt, hoe meer grondstoffen er gekocht moeten worden. De kosten stijgen dus als de productieomvang stijgt, dus is er sprake van variabele kosten wanneer de kosten meestijgen met de productie.
Het verschil tussen variabele kosten en proportioneel variabele kosten zit in het feit dat de kosten per eenheid product niet stijgen bij proportioneel variabele kosten. De kosten voor bijvoorbeeld een grondstof is per product hetzelfde. De totale variabele kosten zullen dan wel stijgen, maar niet per eenheid product. Er is dus sprake van proportioneel variabele kosten.
Naast variabele kosten en proportioneel variabele kosten kunnen ondernemingen ook te maken krijgen met degressief en progressief variabele kosten. Wanneer de productieomvang stijgt en de kosten per eenheid product hierdoor dalen, is er sprake van degressief variabele kosten. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een onderneming te maken krijgt met schaalvoordelen. Een ondernemer koopt bijvoorbeeld grote hoeveelheden grondstoffen en krijgt hier kwantumkorting op.
Progressief variabele kosten is het tegenovergestelde van degressief variabele kosten. De kosten per eenheid product stijgen dus wanneer de productieomvang toeneemt.Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat er minder efficiënt geproduceerd wordt wanneer de productieomvang toeneemt. Bedrijven die te maken hebben met progressief variabele kosten zitten vaak dicht tegen de maximale capaciteit aan.
