Israël

betekenis & definitie

officiële naam Medinat Yisra'el

oppervlakte 20 770 km2

inwoners 3 871 000

hoofdstad Jeruzalem

staatsvorm republiek

staatshoofd Chaim Herzog

reg. leider Menachem Begin

officiële taal Hebreeuws

religies joden, moslems

munteenheid shekel

BNP/hoofd US$ 4 500

lid van VN, UNESCO, UNCTAD, WHO, FAO, ILO, GATT, IMF,

Wereldbank

Landschap en klimaat

Israël ligt aan de oostkust van de Middellandse Zee en grenst van noord naar zuid resp. aan Libanon, Syrië, Jordanië, Egypte. Het land kan in vier natuurlijke gebieden worden ingedeeld: de kustvlakte langs de Middellandse Zee, het westelijk bergland, dat zich uitstrekt van Libanon in het noorden tot de Sinaï in het zuiden, de Jordaanslenk en de Negev. Hoogste punt is de 1208 m Hare Meron. Gezien de ligging tussen het subtropische droge Egypte en het subtropisch vochtige Libanon zijn er grote tegenstellingen in het Israëlische klimaat. De regenval loopt uiteen van 1100 mm in Opper-Galilea tot 250 mm in het zuiden van de Negev. Israël kent twee seizoenen: een koud, regenachtig (winter)seizoen en een heet, droog (zomer)seizoen. Gemiddelde jaarlijkse temperatuur in de kustvlakte is 20°C; in Eilat kan het 49°C worden.

Sociale gegevens

De bevolking bestaat voor 84% uit Joden (van wie de helft buiten Israël geboren) en voor 16% uit Arabieren. De verdeling over het land is zeer ongelijkmatig, waarbij het percentage van de stedelijke op de totale bevolking 86,7 bedraagt. Deze verstedelijking is ten dele een gevolg van de toenemende mechanisatie van de landbouw.

Van de bevolking van 15 jaar en ouder kan 88% lezen en schrijven. In Israël bestaan meer dan 5300 onderwijsinstellingen, waaronder 374 Arabische. Het lager onderwijs is verplicht voor kinderen van 5 tot 16 jaar en is gratis; het middelbaar en hoger onderwijs kent een beurzenstelsel. Er zijn zes universiteiten en diverse andere wetenschappelijke opleidingscentra.

De medische voorzieningen zijn goed: er zijn bijv. ca. 140 ziekenhuizen, terwijl de verhouding aantal artsen/inwoners tot de hoogste ter wereld behoort.

Economische gegevens

Israël heeft een nog steeds groeiende economie en een verhoudingsgewijs hoge levensstandaard, maar is door de fabelachtige militaire uit-

gaven voor een belangrijk deel aangewezen op buitenlandse hulp. De sterk gemechaniseerde landbouw levert als belangrijkste produkten citrusvruchten (Jaffa), aardnoten, suikerbieten, katoen, groenten en bloemen. De industrie houdt zich o.a. bezig met elektronische apparatuur en militaire goederen, welke laatste een belangrijk deel van de export uitmaken. Het land is arm aan delfstoffen; meer dan 40% van de benodigde grondstoffen moet worden ingevoerd, reden waarom met hulp van Frankrijk en de VS ten zuiden van Tel Aviv-Yafo en in de Negev kernreactoren gebouwd werden om de energiebehoefte gedeeltelijk te dekken. Voornaamste luchthaven is Lod bij Tel Aviv; nationale luchtvaartmaatschappij is El Al. Het wegennet heeft een lengte van ca. 4000 km, het spoorwegnet van ca. 550 km.

Geschiedenis

Na de opstanden van 70 en 135 n.C. werden de joden (op een kleine groep na) door de Romeinen uit het gebied verdreven en zwermden ze uit over de hele wereld (joodse diaspora). In 636 veroverden de Arabieren Palestina en begon de islamisering. Na overheersing door de Seldjoeken, Mammeloeken en Turken was het gebied van 1098 tot 1291 bezet door de kruisvaarders. Daarna maakte Palestina vier eeuwen deel uit van het Osmaanse Rijk, waarna het Brits werd. Het eind 19e eeuw ontstane zionisme bracht een immigrantenstroom naar Palestina opgang, waar joden in 1909 hun eerste stad. Tel Aviv, stichtten. Na de Balfourdeclaration van 1917 nam de immigratie van joden (vooral uit Oost-Europa) snel toe. De joden kochten land van Arabische grootgrondbezitters en stichtten er collectieve landbouwbedrijven (kibboetsiem). Intussen kwamen ook Arabieren het land binnen en weldra braken onlusten tussen beide groepen uit. Ondanks Britse pogingen de immigratie te beperken en de moeilijkheden met de Arabieren nam de joodse bevolking toe. Na WO II kwam de zaak tot een uitbarsting: de overlevenden van de nazi-terreur trokken massaal naar Palestina, waar zij binnengesmokkeld werden. De door de VN in 1947 voorgestelde verdeling in een joods en Arabisch Palestina werd door de Arabieren verworpen.

Op 14-5-1948 (een dag voor het vertrek van de Britten) riepen de joden de staat Israël uit, waarna direct de eerste Israëlisch-Arabische Oorlog uitbrak. Na de wapenstilstand van 1949 werd het land financieel geholpen door de VS en de gigantische schadeloosstellingen van de BRD. De Franse en Britse bezetting van de Suezkanaalzone in 1956 vormde de aanleiding tot de tweede Israëlisch-Arabische Oorlog. In 1967 veroverde Israël in de Zesdaagse Oorlog de hele Sinaï, het Jordaanse gebied ten westen van de Jordaan en de Golanhoogten. De voortdurende bezetting en de vergaande plannen tot definitieve inlijving waren de aanleiding tot de vierde Israëlisch-Arabische Oorlog (6-101973, ook Jom Kippoer-oorlog genoemd), die Israël volkomen verraste. Na beëindiging van deze oorlog werd in de Sinaï een VN-bufferzone gevormd. De in 1978 tussen

Israël, Egypte en de VS begonnen besprekingen leidden op 26-3-1979 tot ondertekening van de akkoorden van Camp David. Hoopvol begonnen, zijn de besprekingen sindsdien vertraagd door de Israëlische nederzettingenpolitiek in de bezette gebieden. Israël viel in 1982 Libanon binnen, o.a. als vergelding voor de moordaanslag op een ambassadeur. Een jaar later werd tussen beide landen een vredesakkoord gesloten.

Israël is een parlementaire democratie met een parlement van één Kamer, de Knesset.

Afhankelijke gebieden

Gaza-strook - Bezet gebied; oppervlakte: 367 km2; inwoneraantal: 400.000; hoofdstad: Ghazzah (Gaza). Sinds 1967 status van bezet gebied. Agrarisch gebied (fruit, olijven) met huisnijverheid. In de Akkoorden van Camp David is voorzien in zelfbestuur voor de Palestijnse bevolking.

Westelijke Jordaanoever Bezet gebied; oppervlakte: ca. 5.900 km2; inwoneraantal: 700.000; hoofdplaats: Al-Khalil (Hebron). Sinds 1967 door Israël bezet, daarvoor een deel van Jordanië. Het gebied heeft goede landbouwgrond; economisch is het sterk afhankelijk van Israël. De nederzettingenpolitiek in dit gebied van de Israëlische regering komt in feite neer op annexatie.