Het toppunt van Nederland

Aad Struijs (2002)

Gepubliceerd op 30-07-2018

Ootmarsum

betekenis & definitie

In het centrum staat de enige gotische Westfaalse hallenkerk die ons land rijk is. En het is niet het enige monument, want Ootmarsum is een beschermd stadsgezicht. Vele vakwerkhuizen en andere historische gebouwen - waaronder het in rococostijl opgetrokken stadhuis - verlenen het stadje een ongekende charme.

Ootmarsum houdt veel Twentse tradities in ere, waaronder het midwinterhoornblazen. Net als in andere delen van Twente en de Gelderse Achterhoek kondigt de klagende roep van de midwinterhoorn in de kersttijd de geboorte van het Christuskind aan. Over de muzikale kwaliteiten van het sonore gebrom lopen de meningen uiteen. Sommigen klinkt het in de oren als het meelijwekkende geweeklaag van een rund met spijsverteringsstoornissen Anderen vinden het juist hemels bazuingeschal.

De Nederlandse componist Jurriaan Andriessen was zo verrukt van het ongepolijste oergeluid, dat hij 1974 de Midwinterhoornsong schreef - de enige compositie ter wereld voor midwinterhoorns en een klassiek orkest. Het stuk is overigens maar twee keer opgevoerd. Dat heeft waarschijnlijk te maken met het feit, dat de mystieke midwinterhoorn eigenlijk niet thuishoort in een concertzaal, maar alleen op zijn plaats is in 't tweeduuster (= bij het vallen van de avond) in een leeg en mistig landschap, waar een waterput als klankbord dient en de vrieskou de donkerbruine klanken kilometers ver draagt, om vervolgens van heinde en verre te worden beantwoord.

Over de ouderdom van de traditie lopen de meningen uiteen. Sommige deskundigen houden het erop dat reeds de Germanen de midwinterhoorn gebruikten om boze geesten de stuipen op het lijf te jagen. De oudste schriftelijke vermelding dateert overigens pas uit 1485. In de loop der eeuwen verwaterde de traditie, om in de jaren vijftig van de 20ste eeuw nieuw leven te worden ingeblazen. Sindsdien laat het instrument zijn basgeluid weer horen vanaf de eerste advent tot Driekoningen. Blazen buiten die periode is taboe; al weet niemand welk kwaad wordt afgeroepen als de hoorn vroeger of later klinkt.

Midwinterhoornblazen is uitgegroeid tot een toeristische attractie die elk jaar drommen toehoorders uit het hele land naar Twente en de Achterhoek trekt.

Het is boeiend om te zien en te horen hoe de muzikanten - vaak gestoken in historische kostuums - zich bijna de longen uit het lijf blazen om vier bastonen aan het simpele instrument te ontlokken. Uitzonderlijk goede blazers schoppen het tot zeven tonen. Méér is ook niet nodig, want het gaat om simpele melodieën.

Ootmarsum is op de zaterdag voor Pasen en op eerste paasdag het decor voor een uniek paasgebruik, het vlöggelen. De hoofdrol is weggelegd voor onder anderen de Poaskearls, acht ongehuwde jongemannen, gekleed in een outfit uit de jaren zestig, die zingend door het dorp trekken.

TIP: Over oude Twentse tradities valt veel te leren in het Openluchtmuseum Los Hoes, de verzamelnaam voor een aantal fraaie vakwerkboerderijen met oude landbouwwerktuigen uit de streek, een wagenmakerij, een smidse, een bijenstal, stijlkamers, maquettes en een kinderboerderij. Adres: Smithuisstraat 2.