(1533-1584), oudste zoon van Willem van Nassau en Juliana van Stolberg. Door erfenis van het prinsdom Orange (Frankrijk.) vorst geworden, kwam hij op wens van Karel V aan diens hof te Brussel.
Hij huwde de rijke Anna van Buren, werd lid van de Raad van State en huwde na Anna’s dood de (lutherse) Anna van Saksen. Als adviseur van landvoogdes Margareta van Parma pleitte hij voor gewetensvrijheid, een karaktertrek die zijn leven zou kenmerken. Want hoewel hij overging naar het calvinisme, stond hij steeds vrijheid van geloof voor, hetgeen in de Pacificatie van Gent (1576) tot uiting kwam. Zijn omgeving was echter minder ruimhartig. Hij wierp zich tegen Spanje (Alva) op als veldheer-bevrijder der verdrukte Nederlanden, hetgeen hem driemaal mislukte. Het succes kwam pas toen de statenvergadering te Dordrecht hem in 1572 tot stadhouder koos.
Hij werd door Philips II vogelvrij verklaard, maar dit beantwoordde hij met een tegenaanval en een beginselverklaring, gericht aan de Staten-Generaal en tegen Philips, die hij eindigde met de woorden „Je maintiendrai Nassau”. In 1575 was hij met Charlotte de Bourbon gehuwd en in 1583 trouwde hij met Louise de Coligny. In hetzelfde jaar werd te Antwerpen de eerste mislukte aanslag (Jean de Jaureguy) op hem gepleegd. Het jaar daarop lukte in Delft een aanslag door de hand van Balthazar Gerards wel. Hij kreeg een staatsbegrafenis in de Nieuwe Kerk te Delft, waar nadien alle leden van het Huis van Oranje werden bijgezet. Willem van Oranje, ook de Zwijger geheten, kreeg van het nageslacht de erenaam Vader des Vaderlands.
