Encyclopedie voor Zelfstudie

drs. L.A. Beeloo (1981)

Gepubliceerd op 03-12-2020

staalsoorten

betekenis & definitie

legeringen van ijzer met 0,5 tot 1% koolstof. Zij zijn niet bros, zoals gietijzer, dat meer koolstof bevat en niet geschikt is voor machines en constructies, wat staal wel moet zijn.

Edelstaal bevat daarnaast nog andere metalen, waardoor het bijzondere eigenschappen krijgt, die voor speciale toepassingen gewenst zijn. Men maakt staal door aan ruwijzer het teveel aan koolstof te onttrekken. Als dit gebeurt volgens de Bessemermethode, de Thomasmethode (met lucht) of de Siemens-Martinmethode (met schroot), krijgt men vloeistaal; gebruikt men echter zuurstof, dan heet het produkt oxystaal. Met een lichtboog maakt men in een elektrische oven elektrostaal. Naast deze staalsoorten zijn er allerlei soorten edelstaal, o.a. chroomstaal, dat zeer hard is en bestand tegen hoge temperaturen. Het blijft hard als het warm wordt en is dus geschikt voor boren en andere werktuigen die, ook als zij zeer warm worden, hard moeten blijven.

Het kan tot 30% chroom bevatten. Soortgelijke eigenschappen hebben vanadiumstaal en wolframstaal; zij worden voor dezelfde doeleinden gebruikt als chroomstaal. Mangaanstaal is weinig aan slijtage onderhevig; daarom gebruikt men het voor hamers, zagen, enz. Titaanstaal is elastisch. Roestvrij staal is bestand tegen de inwerking van allerlei stoffen; men gebruikt het daarom voor toestellen in de chemische industrie, voor scheepsschroeven, centrifuges, ventilatoren en huishoudelijke artikelen (messen). Sommige soorten bevatten naast ijzer alleen chroom; andere bovendien nog nikkel.

Een bijzondere staalsoort is damasceens staal, dat oorspronkelijk uit Damascus kwam. Het bestaat uit stevig aaneengesmede lagen staal en ijzer. Omdat het hard en elastisch is, maakt men er geweerlopen van en zwaarden, die men door etsen met zuren fraai kan versieren (damasceren).

< >