XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Veen, Gerrit Jan van der (1902-1944)

betekenis & definitie

Veen, Gerrit Jan van der (1902-1944) - Beeldhouwer en verzetsstrijder, werd na een opleiding bij de Nederlandse Spoorwegen technisch tekenaar in Utrecht. Na een uitkering van de Bataafse Petroleum Maatschappij, voor welk bedrijf hij op Curaçao werkte, en een gift van de zakenman Sir Henry Deterding, werd hij beeldhouwer. Hij werkte in steen, brons en gebakken klei en vervaardigde enkele bekende beelden, zoals De Redding (Den Helder), een groep van drie voor een spoorwegviaduct (Utrecht) en het beeld van de feministe Wilhelmina Drucker* aan de Churchilllaan. In de Tweede Wereldoorlog werd hij oprichter van het illegale blad De Vrije Kunstenaar en van de Persoonsbewijzen Centrale, die valse documenten maakte. Met Willem Arondeus* en Willem Sandberg* leidde hij de overval op het Bevolkingsregister* (27 mrt. 1943).

Deed zijn groep in apr. 1944 nog een geslaagde overval op de Landsdrukkerij in Den Haag, de aanval op de strafgevangenis aan de Weteringschans op 1 mei 1944 mislukte. Gerrit van der Veen werd met zijn vrienden Johan Limperg, Paul Guermonprez en Karel Pekelharing op 10 juni 1944 in de duinen bij Wassenaar gefusilleerd. Hij ligt begraven op de Erebegraafplaats bij Bloemendaal. Op 4 mei 1973 werd door zijn weduwe, mevr. L.A. van de Veen-van de Chijs, een bronzen gedenkteken, vervaardigd door Carel KneuIman, aan de Plantage Westermanlaan onthuld. De Euterpestraat*, waar in de oorlog een vestiging van de Sicherheitsdienst was, werd op 18 mei 1945 in Gerrit van der Veenstraat omgedoopt. Op 4 mei 1976 werd in het gebouw van de Scholengemeenschap Gerrit van der Veen een bronzen kinderkopje onthuld, door Gerrit van der Veen vervaardigd van zijn dochter Louki. Op 27 mrt. 1987 (44 jaar na de aanslag op het Bevolkingsregister) onthulde mevr. L.A. van der Veen-van de Chijs in het gebouw van de Raad van Arbeid* op het Rhijnspoorplein de bronzen beeldengroep "De eendracht van het land", door Gerrit van der Veen vervaardigd in de jaren 1939-940.

LIT. Albert Helman, Een doodgewone held, 1946; J.H. Kruizinga, Op de bres voor de vrijheid, 1980, 77; Mies Bouhuys, Om niet te vergeten, 1995; Marcella van der Weg, Stadsgezichten, de grote Amsterdammers van deze eeuw, Het Parool, 1999.