't Lootsje likeurstokerij van Lucas Bols. De legende wil dat Lucas Bols zijn likeurstokerij buiten de veste begon in een houten loods, die door de stadsuitbreiding van 1612 (zie: Uitbreidingen) binnen de stad kwam te liggen, waardoor de houten loods moest worden vervangen door een stenen gebouw. De door Karei V uitgevaardigde "Order op de buitennering" (1531) verbood echter de vestiging van industrie op het platteland en de diverse stadsregeringen zagen daar scherp op toe, omdat anders al te makkelijk de accijnzen konden worden ontdoken. Waarschijnlijk is "Lootsje", vroeger als "Loosje" geschreven, afkomstig van het 17de-eeuwse "Loosye", dat "kantoor" betekent, naast "factorij" voor "fabriek". In feite is Pieter Jacobs Bols, die in 1634 naar A. komt en bij Claes Claesz.
Listingh zich in de wijnkoperij bekwaamt, de stichter van het bedrijf, wanneer hij in 1646 een huis aan de Rozengracht huurt. Pieter Jacobs Bols schrijft te zijn geboren in Kirchherten, maar dat zijn familie afkomstig is uit Brauweiler, waar zij "branders" (likeur- en jeneverstokers) waren. Het vermoeden bestaat dat de familie oorspronkelijk van Vlaamse afkomst is. Na 1540, wanneer in de Zuidelijke Nederlanden wordt verboden uit onklaar bier alcohol te stoken, vertrekken veel Vlaamse branders, eerst uit zuiver economische, later ook uit godsdienstige overwegingen, naar Duitsland, waar door hun komst het privilege van de apothekers om brandewijn te mogen verkopen wordt opgeheven. Ondanks alle latere verbouwingen (in 1892 door Berlage* en in 1903) bleef het oude winkelhuis aan de Rozengracht met de kleine ruitjes en de luikjes daarvoor als eerste begin in de oude vorm intact. In 1965 werd de fabricage van gedestilleerd naar de nieuwe fabriek in Nieuw- Vennep overgebracht en in 1970 verhuisde ten slotte ook het kantoor. Het Lucas Bolsmuseum, in 1912 in de oorspronkelijke slijterij van het oude woonhuis ingericht, werd eveneens naar Nieuw-Vennep overgebracht.
LIT. Mr P. van Eeghen, Het geslacht Bols en 't Lootsje, M.A. mrt. 1953, 36; MG. Emeis jr, Toen Bols bijna op de fles ging, O.A. 1977, 209; Saskia Dubelaar, Likeurstoken in Amsterdam, O.A. 1989, 226.
