Durgerdam - Een klein dorp, eigenlijk niet meer dan een rij huisjes langs de dijk. Er zijn kleine, geheel houten huisjes bij, geel en groen geschilderd; er zijn er ook waar naar Noord-Hollandse traditie de gevel half van steen is en verder opgetrokken van in een punt uitlopende, verticaal staande planken. Op de uitspringende hoek van de dijk staat een vierkant houten gebouw met koepeltje op het dak, nog steeds de "kapel" genoemd, hoewel het als kerk eigenlijk maar kort in gebruik moet zijn geweest, daarna school en gemeentehuis ineen was, en thans een gewoon woonhuis is. De kapel, die uit 1687 dateert en in 1950 door blikseminslag zwaar werd beschadigd, is nu gerestaureerd. In oude tijden stond hier de waag van Waterland*.
In 1570 legde Sonoy hier de schansen tegen de Spanjaarden, die Waterland uit de handen van de geuzen wilden krijgen. In 1687 werd bijna het hele dorp door brand verwoest. Voor de rij huisjes lag tot ver na de helft van de 20ste eeuw nog de smalle, lange haven, waarin de kleine schuiten lagen. Wat masten priemden omhoog, wat oude verweerde scheepsrompen spiegelden zich in het troebele water. De vissers van Durgerdam bleven dan ook dicht bij huis: zij hadden hun fuiken uitstaan om Fort Pampus* en langs de zeedijk, want daar zat de paling. Het kleine haventje dient tegenwoordig als jachthaven van de Zeilvereniging "Het IJ"*.
LIT. W. Bokma, Durgerdam en de IJdoornpolder, O.A. 1962, 221; J.A. Groen jr., Durgerdam, O.A. 1963, 306; H. van Zijl, Durgerdam vroeger I en II, O.A. 1967, 2 en 34; id., Bieraccijns voor de Hervormde kerk van Durgerdam, O.A. 1969, 50; id., Veertien dagen op een ijsschots I, II en III, O.A. 1969, 83, 120 en 138; id., Durgerdam, de kerk, J.A. 1974, 56; id., Met schuldige eerbiedigheit ... Durgerdam en de chirurgijns in 1738, O.A. 1974, 216; id., Dove Kees, O.A. 1976, 82; J.A. Groen jr., Tussen dijken en dieën, 1980; W. Timp, Amsterdam-Noord in oude ansichten, 1976.
