Staal - ijzer gelegeerd met koolstof, met een s.g. van 7,8. Door het bijmengen van de koolstof heeft het betere mechanische eigenschappen dan puur ijzer.
IJzeren schepen gebouwd tot in de tweede helft van de 19e eeuw hadden het voordeel niet gauw te roesten. Maar in staal treedt, als het niet goed beschermd wordt, gauw corrosie op: met zuurstof uit de lucht of uit het water ontstaat ijzeroxyde, dat wij kennen als bruine roest. Corrosie geconcentreerd op kleine plekjes noemt men putcorrosie. Op nieuwe staalplaat zit een blauwachtig laagje de waishuid dat moeilijk te verwijderen is.
Vroeger liet men een nieuw schip een tijdje goed roesten in de buitenlucht, dan kwam de walshuid vanzelf wel los. Tegenwoordig gebruikt men veel gestraalde en in een grondverf gespoten staalplaat. Walshuid en roest zijn er met staalgrit afgestraald en op het glimmend blanke staal is meteen een laag menie of zinkverf gespoten. Er wordt dan veel schoner en wellicht secuurder gewerkt.
Het lassen van een stalen casco moet met overleg gebeuren. Door te sterk plaatselijk verhitten of in verkeerde volgorde lassen kunnen er vervormingen optreden. Door volgens een bepaald systeem te lassen worden deze vervormingen voor een groot deel voorkomen.
Een stalen schip moet goed onderhouden worden. Regelmatig moeten roestplekjes worden bijgetipt. Zorg voor extra verf van eenzelfde verfsysteem! (→ Schoperen).
Roestvrij staal is ijzer waaraan behalve koolstof ook kleine hoeveelheden van andere metalen zijn toegevoegd. Daardoor ontstaat een legering die èn zeer sterk is èn een grote weerstand heeft tegen corrosie; de beste soorten zijn zelfs bestand tegen een agressieve omgeving zoals warm, verontreinigd zeewater. Vanwege de hoge prijs wordt het nog voornamelijk gebruikt voor onderdelen en beslagen waaraan hoge mechanische eisen worden gesteld.
Er zijn vele soorten roestvrij staal, die elk een eigen toepassingsgebied hebben en meer of minder corrosiebestendig zijn. Goed polijsten vergroot de weerstand tegen corrosie. Roestvrij staal moet aan boord zo mogelijk elektrisch geïsoleerd zijn van gewoon staal; anders kan het omringende staal door elektrolyse aangetast worden. De meeste soorten roestvrij staal zijn niet bestand tegen een kleine hoeveelheid zeewater, die er tegenaan wordt opgesloten, b.v. in de schroefdraad tussen bout en moer. Na enige tijd gaat het opgesloten water 'ontleden en het vernietigt het roestvrij staal.
Door een waterbestendige verpakking van bout en moer is dat te voorkomen. Roestvorming kan o.m. optreden door behandeling met stalen gereedschap. Het zijn dan uiterst kleine staaldeeltjes van het gereedschap, die op het roestvrij staal zijn achtergebleven en daar roestvlekken veroorzaken. Meestal kunnen zij door polijsten verwijderd worden.
Een roestvrijstalen schroefas kan worden gelagerd in een bronzen lager met vetsmering of in een rubber of nylon lager met watersmering.
