Gepubliceerd op 16-11-2020

Zwemmergans

betekenis & definitie

Vogelnaam in vD 1904/1970; als omschrijving daar: "(benaming voor de) zwarte pelikaan". Voorts vermeldt de VK (c.1618): "Swemmer-gans ... sax. schvvemgoes. ger. schwemmerganss ..."

Er bestaat geen 'zwarte' Pelikaan. Waarschijnlijk is in vD de Aalscholver bedoeld, welke wel verwant is met de Pelikaan. Aalscholvers worden wel vaker van de groepsnaam '-gans' voorzien (vgl. sub Rotgans) en één der verschilpunten is dan dat Aalscholvers vaker zwemmen dan Ganzen en, i.t.t. Ganzen, ook vaak duiken.

In Wüst 1970 (p.21) wordt D Schwemmerganß vermeld als naam voor de Aalscholver, welke naam al in Gesner 1555 voorkwam [Wilms 960320,2]. In HG 1669 komt de volgende passage voor (p.2,140): "Die Phalacrocoraces, in Niederland Schwemmergänß genennet/ haben einen Flecken mitten auf dem Kopff." Deze informatie komt kennelijk uit de Lage Landen, waar de Lat naam Phalacrocorax ws. voor de Aalscholver werd gebruikt. In HG is dit evenwel niét het geval: bij een afbeelding van de Aalscholver (op p.2,111) staat nergens Phalacrocorax vermeld, terwijl deze naam wél valt bij twee moeilijk te duiden afbeeldingen (op p.3, 23 en 24), waarvan de laatste mogelijk de in Europa uitgestorven Heremietibis voorstelt. Ook meent HG (p.2,57) dat er een soort van grote Meerkoet bestaat, in Holland, welke de Phalacrocorax zou kunnen zijn: "Der jenige Vogel aber welchen die Holländer ein Meerkot nennen/ scheinet der Phalacrocorax, oder die grosse Bölhine ^Meerkoet] zu seyn." Hierin zit een zekere logica: Phalacrocorax betekent 'kaalkoppige Raaf' (vgl. sub Aalscholver), en de Meerkoet hééft een kale bles op het voorhoofd.