Gepubliceerd op 16-11-2020

Wikelswel

betekenis & definitie

Friese volksnaam in Tietsjerksteradeel voor de Gierzwaluw ←. Wikelsweal in De Vries 1928 p.46.

J Boersma (in ViF p.79) meent dat de naam een ss. van twee vogelnamen is: Wikel 'Torenvalk' + swel 'Zwaluw'. Dit is niet geheel onmogelijk; de Gierzwaluw heeft wel een paar dingen met de Torenvalk gemeen. In andere talen is er echter geen voorbeeld van dat de Gierzwaluw naar de Torenvalk is benoemd; daar waar het in de E volksnaam Hawk Swallow [Jackson 1968] op lijkt dat de Gierzwaluw naar de Havik (Hawk) is genoemd, kan ook sprake zijn van het ww. to hawk 'vliegen/zweven als een Havik'.

ETYMOLOGIE Het eerste deel van de ss. zal de stam van het ww. wikelje moeten zijn, dat ten tijde van de vorming van de naam nog niet (uitsluitend) 'bidden' kon betekend hebben: Gierzwaluwen bidden nl. niet, althans niet op de manier van Torenvalken. Te denken valt aan een betekenis 'snel met de vleugels slaan' of juist het tegengestelde 'zeilen, door rustige vleugelbewegingen optimaal van de wind profiteren'. Zie voetnoot 4 sub Wiekel.