Gepubliceerd op 16-11-2020

Veld-Duiker Veldduiker

betekenis & definitie

Oude naam voor de Toppereend ← in NV 1797 resp. B&O 1822.

Er is ook de spelling velt duicker bij Giebel 1872 [Wilms 970820,6]. Op Texel is Veldduiker een naam voor de Dodaars [B&TS 1995; niét in Dijksen 1992].De verklaring van het tweede element is niet moeilijk: de Toppereend is een Duikeend. Ook de Dodaars is een (onder water) duikende vogel; hij heeft ook de bijnaam Duikertje.

Het eerste element kan niet ‘veld, open land' zijn, omdat hieronder niet de wateren vallen; een zwemmende watervogel kan dan ook niet "in het veld duiken".

De schrijfwijze veld is dus mogelijk volksetymologie. Indien het oorspronkelijk velt was ("velt duicker" (1872) zou daar op kunnen wijzen), dan betekent het eerste element: ‘vilt'. Hiermee kan de viltige kleur van het grootste deel van het lijf van het ♂ Toppereend zijn aangegeven. In de botanie worden plantendelen met een dichte beharing ook wel ‘viltig' genoemd; bijna steeds zijn zulke viltige planten(delen) zilverwit, precies zo als het ♂ Toppereend. Bij de Dodaars kan het ‘harige' achterlijf de reden voor de vergelijking met vilt zijn geweest.

Er zou ook gedacht kunnen worden aan een geval van metanalyse: Vel(zonder d) zou dan kunnen staan voor 'vaal'. De klinkerverandering kan overeenkomen met die van het woordpaar vaal Veluwe (zie sub Vaal Stormvogeltje) [mb.97Ö810,6 en 97C,16].