Gepubliceerd op 16-11-2020

Schriek

betekenis & definitie

Volksnaam voor zowel Kwartelkoning als Waterral [Schlegel 1854/1858]. Houttuyn 1763 vermeldt de naam ook, voor de Kwartelkoning, maar dan als D naam: "De Duitschers noemen hem niet alleen Wachteln-Koenig, maar ook Schriek ..." (p.279).

Albarda 1897 noemt de naam alleen voor de Kwartelkoning, vD 1898 (1904) daarentegen alleen voor de Waterral. vD 1961 noemt de naam voor beide soorten, en ook nog voor het insect de Krekel. Een nadere locatie in N wordt in deze bronnen niet vermeld, ook niet door B&TS 1995. Voor de naam Korenschriek ← is de Betuwe de locatie.D volksnamen Schrich, Schrik, Schricke, Schry(c)k, Screcke etc. in Wüst 1970 voor de Kwartelkoning. WLD 2001 vermeldt van één plaats (Rosmeer) de naam Schreek voor de Kwartelkoning, waarnaast ook (in twee plaatsen): Schreep (en op twee plaatsen Schreek voor de Vlaamse Gaai).

De naam Schriek betekent ws. 'schreeuwer'; vgl. in dit verband ook de naam Ral.

ETYMOLOGIE Schriek lijkt niet de ideale weergave van de roep van de Kwartelkoning; als zuivere onomatopee zal de naam daarom niet moeten worden opgevat, althans niet als de naam oorspronkelijk voor de Kwartelkoning gold (voor de Waterral zou "Schriek" wel iets beter passen). De naam zal ws. een halfonomatopee zijn. Het best passende ww. bij Schriek lijkt oudsaksisch skrikon 'schreeuwen', wat de in Wüst 1970 vermelde nederduitse namen verklaart (mnd Schrik 'Kwartelkoning' [AEW sub skrikr]). Verwant hiermee zijn zweeds/noors (dial.) skrika, deens skrige, ijsl skrlkja 'schreeuwen', oudnoords skrikja 'trollenvrouw', de vogelnamen zweeds Lavskrika 'Taigagaai' en Nötskrika 'Vlaamse Gaai', noors N0tteskrike 'id.' (dial. ook Skrikje [Haftorn 1971]), deens Lavskrige 'Taigagaai' en oudengels scric 'Grote Lijster' [Holthausen 1934; Wilms 970606,1; AEW] (>E (dial.) Shrite 'id.' (1668) en Shrike 'Klauwier' (1544) [Lockwood 1993]) en E (East Anglia) Shrieker ‘Grutto'.

In het N is er dialectisch schreken of schrèke [WBD met kaartje p.46; Weijnen1 1996], dat een andere klinker heeft; het is verwant met oudnoords skrxkja en E screak1 en screech ^middelengels scrichen [WNCD]); van dit laatste ww. is de vogelnaam E Screech Owl (1593), Scrytche houle (Palsgrave 1530) 'Kerkuil' [Lockwood].

1 Weijnen spelt abusievelijk shreak.