Gepubliceerd op 16-11-2020

Huismus

betekenis & definitie

Passer domesticus (Linnaeus: Fringilla) 1758. Aan huizen gebonden soort van Mus ←, die daarom bij de mensen zeer goed bekend is.

De enige andere soort Mus, die in de Lage Landen voor verwarring in aanmerking komt, is de Ringmus ←. Vermoedelijk maakte men veel vroeger het verschil niet tussen deze beide, tamelijk veel op elkaar lijkende soorten, en heetten beide (of dan toch in ieder geval de Huismus) gewoon Mus, zoals de Huismus ook nu nog wel verkort genoemd wordt. Houttuyn 1763 noemde de soort Gemeene Mosch. Schlegel noemde hem "DE MUSCH" en gaf "Huismusch" op als brabantse volksnaam.Friese namen: Mosk (maar toch ook wel Husmosk (Visser 1992; Zantema 1992) <Husmosk (De Vries 1911)) voor de Huismus en, nader gespecificeerd, Fjildmosk voor de Ringmus. In heel veel talen is het aspect/woord 'huis' in de naamgeving geïncorporeerd, vooral in Brabant (aldaar naast Huismus ook Huissjurk, Huiskrits, Huiskadet, Huisknar, Huiskont, Huispoep etc.).

E House Sparrow (<E English Sparrow), D Haussperling, F Moineau domestique, de wetenschappelijke naam [Lat domesticus <Lat domus 'huis' (vgl. sub Dominé(lijster))], pools Wrobel domowy, tsjechisch Vrabec domdcï, bulgaars Domasjno Vrabtsje, R Domówyj Worobéj, serv.kr. Vrabac pokucar (serv.-kr. kuCa 'huis'), lets Majas Zvirbulis en hongaars Hazi veréb. Waar het element 'huis' ontbreekt, volstaat men met de korte naam: roemeens Vrabie (wellicht een slavisch leenwoord) en litouws Zvirblis (vgl. de letse naam).

Voor de wetenschappelijke naam Passer zie sub Spreeuw.

ETYMOLOGIE huis: Nhuis <NHUYS [VK] <mnl huus <oudnederfr/oudsaksisch hus; nederduits Huus; fries hüs <oudfries hus; D Haus <mhd/ohd hüs; E house <middelengels hous <oudengels hus; noors/zweeds/deens hus <oudnoords hus; gotisch hus; <germ *husa <idg *kuso (vgl. serv.-kr. kuca) (Klankwet nr.9); <idg *(s)keu 'bedekken, omhullen'. Verwant zijn Lat custos 'bewaker'; >E take into custody 'in hechtenis nemen', Gr Kuang küstis 'buidel, urineblaas'; >N cyste, cystitis 'blaasontsteking', Gr keuthein 'bedekken, verbergen', en oudindisch kosa 'vat', welsh cuddio 'verbergen'.