Melk (de zoogenaamde modelmelk) - Hieronder verstaat men melk, die onder bijzn te voldoen aan de strengste eischen van zindelijkheid en voorzorg. Veelal wordt gewaarborgd, dat de melk van een dergelijk bedrijf rauw gedronken kan worden. Het is duidelijk dat zoo'n verzekering alleen gegeven kan worden, wanneer de strengste controle op vee en personeel wordt toegepast. Toch moeten consumenten van modelmelk niet op losse mededeelingen of vermoedens in deze afgaan, maar zich van te voren overtuigen, dat werkelijk deze waarborg door de directie gegeven is.
In tijden van besmettelijke veeziekten, zal men verstandig doen voorzichtig te zijn, ook met het drinken van rauwe modelmelk. Trouwens een nauwgezette directie zal in eenigszins twijfelachtige gevallen zelf steeds tot voorzichtigheid adviseeren, vooral omdat modelmelk veelal gedronken wordt door kinderen of zwakken. Een eerste vereischte voor een goed modelbedrijf is, dat beschikt wordt over personeel, dat niet alleen goed onderlegd is, maar ook begrip heeft van hygiëne en zindelijkheid. De strengste voorschriften staan in uitwerking achter bij een goed begrip van huishoudelijke zindelijkheid. Het vee van een modelstal wordt periodiek gekeurd en staat onder voortdurende veterinaire controle. Meestal beschikt een modelbedrijf over eigen fokvee, zoodat men naast de zekerheid die het laboratorium of het klinisch onderzoek geeft, den niet geringen waarborg heeft, dat de melkkoe uit een gezonde familie stamt.
Naast deze controle op den veestapel, wordt een niet minder streng toezicht toegepast op het personeel. Zonder in allerlei futiliteiten te vervallen wordt toegezien, of de melk wel met de noodige voorzorg en zindelijkheid gewonnen wordt. Vervolgens wordt gelet op het voorkomen van besmettelijke ziekten, in de onmiddellijke nabijheid van het bedrijf. Geregeld wordt het vee getuberculineerd (door een reactie kan gecontroleerd worden, of het beest soms met tuberkelbacillen besmet is geraakt). Het materiaal, dat voor de melkwinning gebruikt wordt, moet door middel van een stoomstraal gereinigd worden.
Door dit eenvoudig middel bereikt men vaak verwonderlijke resultaten. Het is een machtige factor gebleken bij het winnen van reine melk. Het bacteriegehalte kan hierdoor tot een minimum teruggebracht worden. Ook de verdere bewerking (transport, bottelen, distributie) moet op de meest zindelijke wijze geschieden. Wanneer men deze voorzorgen streng in acht neemt, kan ook inderdaad waarborg gegeven worden, dat een volkomen betrouwbaar product aan de clientèle afgeleverd wordt.
De exploitatiekosten van een goed modelbedrijf zullen tengevolge van al deze voorzorgen vrij hoog zijn. Alleen wanneer de controle voldoende streng wordt doorgevoerd, zal inderdaad melk afgeleverd worden, die men zonder kans op infectie rauw kan drinken. Het bezit van een goeden modelstal is voor een streek of stadsgedeelte een kostbaar bezit. Meestal worden deze zuivelproducten als kindervoedsel gebruikt, daarom moeten ze aan de hoogste hygiënische eischen voldoen. De waarborg van zuiverheid en onberispelijken oorsprong is in dergelijke gevallen vaak nog van groot er belang dan de directe voedingswaarde. Immers, deze zal in den regel niet veel verschillen van andere melk, de genoemde waarborgen kunnen echter alleen door betrouwbare modelmelk gegeven worden. Voor goede modelmelk mag men eischen, dat in 0,1 cc geen darmbacillen voorkomen.
Voorts, dat het melkvee minstens tweemaal per jaar op aanwezigheid van tuberkelbacillen onderzocht worden. Personen, die bij de winning van de melk dienst doen, moeten onder streng hygiënisch toezicht staan en aan alle verdere voorzorgen moet de noodige aandacht besteed worden. De schijnmodelbedrijfjes, die dikwijls onder veel reclame hun producten aanprijzen, vormen eerder een gevaar dan een waarborg voor hun omgeving. In het Melkbesluit wordt bepaald dat voor den verkoop van melk en melkproducten, die een bijzondere aanduiding dragen, bijv. „modelmelk” of „melk van een hygiënischen stal”, „t.b.c. vrije melk”, ministrieele toestemming noodig is. Hierdoor heeft de wetgever het volkomen in zijn macht, om deze eischen streng of minder streng te stellen. In het belang van de volksgezondheid is het wenschelijk, dat deze eischen hoog gesteld worden.
