derde president van de Yereenigde Staten van N.-Amerika (1801— 09), geb. 2 April 1743 te Shadwell in Virginië, vestigde zich in 1767 in zijn geboorteplaats als advokaat, werd in 1769 lid der wetgevende vergadering van Virginië en sloot zich aan bij hen, die de staatkunde der engelsche regeering tegenstonden. In 1775 in het Congres verkozen, was hij weldra een der leiders van de onafhankelijkheidspartij. 0. a. werd door hem de onafhankelijkheidsverklaring ontworpen, die met geringe verandering in 1776 door het Congres werd aangenomen.
In 1779 werd hij gouverneur van Virginië, doch legde na 2 jaren deze betrekking neder. In 1783 nam hij weder zitting in het Congres en ging in 1784 met Adams en Franklin naar Parijs tot het sluiten van een handelsverdrag. Na het vertrek van Franklin (1785) bleef hij nog 4 jaren alleen als gezant te Parijs. In 1789 naar Amerika teruggekeerd, werd hij secretaris van staat in het kabinet van Washington. Spoedig echter openbaarde zich tusschen hem en de overige leden van het kabinet verschil van gevoelen. J. zag in de maatregelen zijner ambtgenooten autocratische neigingen en toonde zich daarvan een beslist tegenstander; zijn constitutionele theorieën, welke tegenover het opkomend streven naar centralisatie den eisch van de grootst mogelijke zelfstandigheid voor de afzonderlijke staten stelden, vonden veel aanhangers, waardoor de grond werd gelegd voor een nieuwe partijgroepeering, tot de opkomst van de partijen der federalisten en republikeinen, gelijk zij' later genoemd werden.
In 1793 legde hij zijn betrekking neder en begaf zich naar zijn landgoed Monticello in Virginië. Eerst in 1797, tot vice-president onder John Adams gekozen, betrad hij weder de staatkundige loopbaan. Hij bestreed de maatregelen van den president, ontwierp de beroemde Virginia- en Kentucky-besluiten tot bescherming der afzonderlijke staten en bracht de federalistische partij ten val, waarop hij in 1800 tot president gekozen werd, welke waardigheid hij door herkiezing tot 1809 bekleedde. Na zijn aftreding wijdde hij zich aan de wetenschappen en den landbouw en kwam later in geldelijke ongelegenheid. Hij overl. 4 Juli 1826, juist 50 jaren na de onafhankelijkheidsverklaring der Vereenigde Staten, en op denzelfden dag als zijn politieke tegenstander Adams. J. was geen redenaar, maar een heldere denker, een der voornaamste amerikaansche staatslieden, tevens een vruchtbaar schrijver.
Volledige edities zijner werken bezorgden H. A. Washington (9 dln., Washington 1853) en Ford (New-York 1892).
