Gastraea-theorie

betekenis & definitie

Een door Haeckel opgebouwde ontwikkelings-historische theorie. Volgens de opvatting der school van Cuvier zijn de in het dierenrijk voorkomende grondvormen of typen (werveldieren, arthropoden, radiaten), wier onderafdelingen onderling innige verwantschap vertoonen, door geenerlei schakel of verbindingslid verbonden: van deze opvatting uitgaande nam men tot dusver algemeen verscheidene grondvormen aan en liet de vertegenwoordigers eener type hieruit zich ontwikkelen (polyphyletische stamboom). Volgens de G. van Haeckel echter ligt aan alle typen der veelcellige dieren een en dezelfde grondvorm : Gnstraea (zie Gastrula) ten grondslag (monophyletische of uni-ancestrale stamboom). Haeckel neemt aan, dat alle dieren, uitgezonderd de Protozoën, uit dezen gemeenschappelijken oervorm zijn voortgekomen: deze oervorm kwam in maaksel overeen met den bij dieren van de meest verschillende klassen waargenomen gastrulavorm, welke volgt op den morulavorm. Bij de door Haeckel aangenomen Gastraea, welks geheele lichaam slechts uit de primaire kiembladen bestond, vertegenwoordigde het buitenste kiemblad (ectoderm) de gezamenlijke animale, en het binnenste kiemblad (entoderm) de gezamenlijke vegetatieve organen en functies. Het bewijs der G. zou identisch zijn met het bewijs der afstammingsleer. De tegenstanders der G. bestrijden dat bij alle diertypen het lichaam zich uit analoge kiembladen ontwikkelt. Dat bij den laagsten typus (de eencellige Protozoën) geen kiembladen voorkomen en niet kunnen voorkomen, juist wijl deze dieren ééncellig zijn, werd reeds door Haeckel-zelf tegen zijn theorie ingebracht en hij onderscheidt: Protozoën, d. i. dieren zonder dooierklieving, zonder kiembladen enz, en Darmdieren. Metazoën, d. i. alle overige dieren, nakomelingen van Gastraea.