de Edele, of de Goede, koning van Castilië (1158—1214); zijn vader, Sancho III, stierf kort na zijn geboorte, waarna hij onder regentschap zijner moeder kwam; gedurende zijn minderjarigheid werden hem door de koningen van Leon, van Aragon en van Navarre verschillende landstreken ontnomen, die hij later echter allen weer terugnam; tevens vergrootte hij zijn gebied met het graafschap Gascogne, bruidschat van zijn gemalin, Eleonora van Engeland. Hij ontwierp het groote plan . de Mooren uit Spanje te verdrijven, en stelde zich ten levensdoel, dit plan te volvoeren; in den oorlog dien hij aanving keerde het krijgsgeluk hem meer dan eens den rug toe, en meermalen werd hij verslagen (slag bij Alarcos, 1195), doch ten slotte bracht hij de mohamedanen - in 1212 bij Tolosa een zoodanige nederlaag toe, dat zij deze nimmer meer te boven kwamen.
Alfonso vergrootte nog zijn gebied met de provinciën Biscaya en Guipuzcoa, die de koning van Navarre gedwongen was aan hem af te staan. Door het uithuwelijken van zijn dochter Berengarde aan den vorst van Leon, bereidde hij de vereeniging dezer beide koninkrijken tot een eenig voor. Hij beschermde kunsten en wetenschappen en vestigde in 1208 de eerste hoogeschool in Spanje.
