Het Nederlands kent drie samenstellingen met takelen: toetakelen, onttakelen en aftakelen. Alleen letterlijk wordt het tweede gebruikt.
Toetakelen wordt gezegd van iemand die zich op smakeloze wijze ‘ optuigt ’ en af takelen, letterlijk: een schip van zijn takelage ontdoen, wordt meestal gebezigd voor: achteruitgaan zowel in lichaamskrachten als in geestvermogens,ten gevolge van ziekte of ouderdom. Vroeger gebruikte men het woord ook voor: zich bekrimpen, matiger en eenvoudiger gaan leven.Het woord takel, dat het grondwoord van deze samenstellingen is, is verwant met tak en met een oud werkwoord dat trekken, grijpen betekende en dat nog voortleeft in het Engelse to take.
