Heel veel zaken in het leven gebeuren zonder dat we ze kunnen voorspellen. We zien ze niet aankomen en ze overkomen ons. Vaak gaan we dat soort zaken achteraf verklaren en verschijnen er ook nog voorspellingen van deskundigen na de gebeurtenis, die alles uitleggen en verduidelijken.
Deze theorie is in 2008 beschreven in het boek ‘Black Swan Theory: the impact of the Highly Improbable’ van Nassim Nicolas Taleb. Mede door de wereldwijde kredietcrises werd het een bestseller. In zijn boek beschrijft hij het menselijk tekort om de wereld om ons heen te begrijpen. Ze zien de oorlog niet aankomen, maar voorspellen daarna wel hoe lang het gaat duren. In de oude Westerse beschaving was de algemene theorie dat alle zwanen wit zijn. En het bewijs werd dagelijks geleverd. Overal waar je keek, zag je witte zwanen. Een zwarte zwaan is dus een metafoor van een hoogst onwaarschijnlijke gebeurtenis. Taleb’s punt: de kans dat je een zwarte zwaan ziet is een kans van 1 op de miljoen (hoogst onwaarschijnlijk). Toen de Nederlandse ontdekkingsreiziger Willem de Vlamingh in 1697 in Australië arriveerde, ontdekte hij als eerste een groep zwarte zwanen. Weg theorie. Het illustreert hoe fragiel en gebrekkig onze kennis van de wereld eigenlijk is. Een zwarte zwaan haalt eeuwen van ‘kennis’ in een keer onderuit.
De kenmerken van een Black Swan zijn als volgt samen te vatten: het is een extreme gebeurtenis; er zijn geen aanwijzingen van het bestaan in het verleden; het is onvoorspelbaar; het heeft enorme impact; hoewel onvoorspelbaar, achteraf gaan we rationaliseren en maken het verklaarbaar en voorspelbaar.
Een paar voorbeelden van Black Swans die Taleb noemt: de Eerste Wereldoorlog; de uitvinding van de personal computer; de opkomst van het internet; de aanslagen van 11 september 2001 op de Twin Towers; het succes van Harry Potter.
